haj safari qachon bo'ladi

• Halol Turizm
• Aviachiptalar
• Temir yo'l chiptalari
• Umra vizasini olish tartibi
• Transfer xizmati
• Tibbiy sug'urta
• Kompaniya haqida

Haj safari haqida ma'lumot

Har yili, ma'lum vaqt mobaynida, Makkadagi Al-Haram masjidida oq kiyimli (exrom bog'lagan) millionlab insonlarni uchratishimiz mumkin, Haj mavsumida Al-Haram masjidi o'z atrofida  namoz o'qiyotgan millionlab  musulmonlarni to'playdi. Makkaga Haj ziyoratiga boradigan Haj amallarini bajarish uchun har yili Zulhijja oyida Makka shahriga tashrif buyuradilar. Hoji nima? Nima uchun musulmonlar buni qiladilar? bu savollarga quidagi maqolamizda siz azizlarga javob berishga harakat qilamiz.

Haj - islom dinining besh asosiy ruknidan biri boʻlib, balogʻat yoshiga toʻlgan, mustaqil ziyorat qilishga jismoniy va moliyaviy qurbi yetadigan har bir musulmon uchun farzdir. Haj soʻzi "qasd  qilish" degani. Yaʼni maxsus amallarni, maʼlum joyda, muayyan vaqtda ado etish maʼnosini bildiradi. Shu oʻrinda maxsus joy — Kaaba va Arafot, muayyan vaqt — Haj mavsumi, yaʼni  Zulqaʼda va Zulhijja oylarining birinchi oʻn kuni. Maxsus amal esa — Tavof qilish va Arafotda turishdir. 2023 yilda Haj mavsumi 26-iyun JUMA kuni boshlanib, 2023 yil 01-iyulgacha davom etadi. Bu dastlabki taxminiy  sana xisoblanadi, chunki haqiqiy sana Zulhijjaning oyiga bog'liq.  

Haj safari 2023 - yil reyslar 10 - iyundan boshlanadi.  Diqqat o'rinlar soni chegaralanganligi bois operator bilan bog'lanib shartnoma asosida o'z o'rningizni band qilishingizni so'rab qolamiz! 

Bizning manzilimiz: Toshkent shahri Chilonzor 5 mavzesi Qatortol ko'chasi 25-2,indeks 100096 mo'ljal Sport buyumlari do'koni, Asdecor +998 (71) 278-6 2-65

+998 (97) 740-62-65

"Halal Tour" savdo belgisi "Avia Go" MChJ ga tegishli bo'lib COPYRIGHT © Halal tour 2007-2023. Barcha huquqlar himoyalangan. Sayt materiallaridan foydalanganda manba ko'rsatilishi shart.

Umra safari 2024

Umra safari narxlari 2024

• Aviakompaniya: Centrum Air
• Davomiyligi: 7 kun
• Ovqatlanish: 2 mahal
• Viza: Kiritilgan
• Tibbiy yordam: 24/7
• Tajribali va oliy ma'lumotli Ellikboshi
• 5 litr Zam-Zam suv
• Sumka va nishon

Umra qanday ibodat?

Bismillahir Roxmanir Roxiym.

Umra ibodatining insonlar uchun diniy, dunyoviy, tarbiyaviy manfaatlari juda ko'p. Umra ibodati deganda Allohning baytini ziyorat qilish tushuniladi. Inson umrida loaqal bir marotaba Umra ibodatini bajarishi sunnati muakkada amallardan hisoblanadi. Umra safaridan maqsad - Haj safarini oldindan o'rganish, malakani oshirishdir. Xadislarda keltirilishicha, ikki Umra orasida qilingan gunoxlar kechirilishiga kafforatdir deyiladi.

Umra safariga borganlar Madina shahridagi Masjidun Nabaviyni ham ziyorat qiladilar. U yerga Payg'ambarimiz Muhammad S.A.Vning muborak jasadlari ko'yilgan. Masjidga kirgan inson yashil gumbazli Payg'ambarimiz maqbaralariga ko'zi tushgan zaxoti Payg'ambarimizga salom va salovatlar aytishlari lozim.

Payg'ambarimiz uylari bilan minbarlari orasida "Ravza" deb atalmish bir makon bor-ki, u makon Jannat bog'laridan bir bog'dir. U yerda namoz o'qib, Allohdan Payg'ambarimiz shafoatlariga noil qilishini so'raladi.

Masjidun Nabaviyda o'qilgan namozning bir rak"atiga ming rak"at namoz savobi beriladi, in shaa Alloh! Masjidun Nabaviyda salom va salovatlarni ko'p aytish, namoz bilan mashg'ul bo'lish, Qur'on tilovatlari, sadaqa va exsonlar qilishda bag'ri keng bo'lish lozim.

Madinada bo'lgan inson Payg'ambarimiz xulqlari bilan xulqlanishni, Qur'onga mehr qo'yishni, ibodatlarni mukammal bajarishni, insonlarga mehr-oqibatli bo'lishni o'rganadi.

Umra safariga qachon borsa bo'ladi?

Umra ziyoratiga yil davomida borish mumkin. Ramazon oyining Qadr kechalarida bajarilgan Umra ibodatlarining savobi yetmish barobar ko'paytirilib beriladi. Ramazon Umrasi - mukammal bajarilgan Xaj ibodatiga teng deyiladi.

Umra ziyorati va Haj ziyorati farqlari qanday?

Umra amali bn Haj amalining farqlaridan biri shunda-ki, Umra amali yilning istalgan vaqtida bajariladi. Umraning amallari yengil:

Ka'bani tavof qilish, maqomi Ibrohimda ikki rak'at namoz o'qish, to'yib-to'yib Zam-zam suvidan ichish, Safo va Marva tog'lari oralig'ida sa'y qilish, sa'ydan so'ng ikki rak'at namoz o'qish, soch oldirish yoki qisqartirish bilan Umra amali bajarilgan hisoblanadi. Bu ibodatlarni qisqa vaqt ichida bajarib olish mumkin. Umra ibodatining Hajga nisbatan amallari yengil bo'lgani uchun, "Kichik Haj" deb ataladi.

Hajning esa murakkab amallari mavjud. Bu amallarni mukammal bajarish uchun, Umra amaliga yetadigan vaqt kifoya qilmaydi. Ya'ni Haj - muayyan belgilangan vaqtda, ma'lum makonda, maxsus ibodatlarni niyat qilib, ado etish bilan bajariladi. Muayyan vaqtda, ya'ni Haj - Haj bo'lmog'i uchun, aynan Zulhijja oyining 9-kuni, ya'ni Arafa kuni bo'lmoqligi kerak. Arafa kunidan boshqa kun bu kunning o'rnini bosolmaydi.

Muzdalifada turish, Minoda turish, shaytonga tosh otish, Tavofi ifoza qilish, qurbonlik so'yish kabi ibodatlar ham belgilangan vaqtlardagina bajariladi.

Ma'lum makonda, ya'ni Makkai Mukarrama, Harami Sharif, Mino, Arofat, Muzdalifa kabi Muqaddas joylarda maxsus ibodatlarni ado etish uchun mana shu joylardagina bajarilishi lozim. Boshqa joylarda bu ibodatlar bajarilmaydi. Bordi-yu bajarilsa ham, Haj o'rniga o'tmaydi.

Ma'lum ibodatlar deganda, Ka'bai Muazzamaning tavofi, Safo va Marva tepalari oralig'idagi sa'y, Arofatdagi uqu, Muzdalifada turish, Minoda ma'lum kunlar turish, shaytonga tosh otish kabi ibodatlar kiradi. Mana shu ibodatlarning vaqtini, makonini, amalini o'z o'rniga qo'yib, shariat asosida bajarilishi "Haj" deb ataladi.

Haj amali-faqatgina Haj ibodatida bajariladigan maxsus amallari bilan Umra amalidan farqlanib turadi. Haj ibodati Islom dinining besh ruknidan biri hisoblanadi.

Yana bir Umra va Haj amallari urtasidagi farq, Umra ziyorati sunnati muakkada amaldir. Haj ibodati esa, qodir bo'lgan odamlarga, Alloh uchun Baytullohni haj qilish farz amalidir.

Umra safarining narxlari muntazam bir narxda bo'lolmaydi. Buning sabablari ko'p.

Masalan, hadislarda "Ramazon oyidagi Umraning savobi - Haj ibodatining savobiga teng" deyilgani sababli bu oyda ziyoratchilarning Umraga borish talablari oshadi va narxlar ko'tarilishiga sabab bo'ladi.

Mehmonxonalarning Haramga uzoq-yaqin joylashishi, shart-sharoitlari xilma-xil bo'lishi ham narxning turlicha bo'lishida katta ahamiyatga ega. Mehmonxonaning Masjidul Haramga yaqin joyda joylashishi, ichki sharoitlarining a'lo darajada bo'lishi, ziyoratchilarning mashaqqatsiz tunu-kun Haramga piyoda qatnashlari kabi qulayliklar narxlarning yuqori bo'lishining asosiy sabablaridan biri xisoblanadi.

Yana sabablardan biri, ziyoratchilar uchun turli sayoxatlar uyushtirilishidir.

Bundan tashqari Umra safarining necha kun davom etishiga qarab narxlar o'zgaradi. Masalan ziyoratga 10 kunga boruvchilar uchun narxlar arzonroq bo'lsa, 14-16 kunga boruvchilar uchun narxlar qimmatroq bo'lishi tabiiy xol.

Yana bir toifa insonlar bor-ki, "Umra ziyoratiga borganda mashaqqatlari bo'lishi oddiy xol, Payg'ambarimiz sallollohu 'alayhi vasallam Umra va Haj ziyoratlariga mashaqqatlar bilan borganlar" deya e'tiqod qiladilar. Bunday ziyoratchilar Haramdan uzoqroq masofada bo'lgan, sharoitlari oddiyroq, narxlari bir-muncha arzonroq mehmonxonalarda joylashishlari mumkin.

Yana narxlarga ta'sirini o'tkazadigan bir vosita - Saudiya Arabistoni iqlim jixatidan issiq o'lka ekani. Buni xisobga olgan ziyoratchilar sog'liqlari tufayli ziyoratlarini o'zlariga qulay bo'lgan salqin vaqtlarga qoldiradilar va buning sababida narxlar bir oz arzonlashadi.

Xullas ziyoratni tashkillashtiruvchi turistik kompaniyar ziyoratchilarning xolatlari, talab-xoxishlari, moddiy-moliyaviy sharoitlarini xisobga olgan xolda, Saudiya Arabistoni xamkor kompaniyari bilan kelishuv asosida, turli narxlarda ziyoratlar uyushtiradilar. Ziyoratchilar uchun qulay bo'lgan, o'z sharoitlaridan kelib chiqqan xolda arzon yoki qimmat bo'lgan yo'llanmalar bilan ziyoratga borish imkonini yaratadilar.

Bizning ijtimoiy tarmoqlar

Ijtimoiy tarmoqlar biz bilan kommunikatsiya uchun juda qulay usul. Biz Sizning har bir xabar, har bir kommentariyni diqqat bilan o‘qiymiz. Va bizga Sizning fikringiz juda muhim.

Bizning ijtimoiy tarmoqlarimizga obuna bo‘ling va o‘z fikringiz bilan ulashing. Bu bilan siz bizni yana-da yaxshi bo‘lishimizga yordam berasiz.

Mijozlarimiz biz haqimizda

Haj safariga borish uchun suhbatdan o‘tgan yurtdoshlarimiz o‘z fikr-mulohazalarini bildirmoqda

• date)) */?>"> date) */?>

Najibaxon aya Abdullayeva (Marg‘ilon):   – Jonajon O‘zbekistonimizda bo‘lgani kabi marg‘ilonliklar ham Prezidentimizning Oliy Majlisga Murojaatnomasini katta umid bilan kutib oldi. Bu tarixiy hujjat ko‘hna hunarmandlar shahrining har bir oilasi, xonadoni, mahallasida chuqur o‘rganilmoqda.  Men qirq yildan ziyod ta’lim sohasida mehnat qildim. 4 nafar farzandni tarbiyalab voyaga yetkazdim. Nabiralarim el koriga yarab qoldi. Baxtli farovon hayot kechiryapman. Yagona orzuim musulmonchilikni muhim amallaridan biri – Haj safarini ado etish edi. Allohga shukrkim, Muhtaram Prezidentimizning hajga har tomonlama munosib insonlar borishi lozimligi to‘g‘risidagi fikrlaridan keyin mening qalbimda ham bir uchqun paydo bo‘ldi. Mahallamizda bo‘lib o‘tgan yig‘inda mening nomzodim ham tavsiya qilindi. Yurtimiz ijtimoiy hayotida faol ishtirokim, mahalladagi tadbirlarda doimiy qatnashib kelganligim e’tiborga olinib, haj ziyoratiga borishim aytilganida ko‘zlarimga yosh keldi.  Menga ushbu ezgu amalni bajarish jarayonida mahallamizda istiqomat qilayotgan diniy ekstremistik oqimiga kirib qolgan ojiza ayolning biriktirib berilgani zimmamdagi mas’uliyatni ikki karra oshirdi. Endilikda men ushbu fuqaroning yurtimiz ijtimoiy hayotiga qaytishi, Vatanga daxldorlik hissini oshirishga bo‘lgan ishonchini uyg‘otishga, uni chinakam vatanparvar bo‘lib tarbiyalanishiga o‘z hissamni qo‘shaman.  Bildirilgan yuksak ishonch uchun avvalambor, muhtaram Prezidentimizga, mahallamiz ahliga minnatdorlik bildiraman. Alloh taolo barchani niyatlariga yetkazsin.  Ma’mirjon Xolmatov (Farg‘ona shahri):   – Men 40 yildan ortiq xalq xizmatida bo‘ldim. Hozirda nafaqadaman. Birdan bir orzuim muqaddas haj safariga borish edi. Shu maqsadda 2008 yil ariza bilan murojaat qilib, ro‘yxatga qo‘yilgan edim.  Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev o‘tgan yil 1 sentyabr kuni Hazrati Imom majmuasiga tashrifi jarayonida haj ziyoratiga borish tartibiga o‘zgartirish kiritish lozimligi, bundan keyin fuqarolardan xalqqa foydasi tekkan, diniy ilmlardan xabari bor, ma’naviyatli eng munosib odamlar borishi kerakligi to‘g‘risidagi fikrlaridan nafaqat meni balki, butun mahalladoshlarimizning boshi ko‘kka yetdi.  Shu kundan insonlarga yaxshilik qilish, muhtojlarga g‘amxo‘rlik qilish hissi meni tark etgani yo‘q. Shu niyatda mahallamizdagi kam ta’minlangan oilani otaliqqa oldim. Shu bilan birga to‘g‘ri yo‘ldan adashib, diniy ekstremistik oqimlar ta’siriga tushgan mahalladoshimni to‘g‘ri yo‘lga solish, vatanparvarlik tuyg‘ularini singdirish va eng muhimi bunday yo‘lga qaytib kirmasligi uchun tarbiyaviy ishlarni olib borishni o‘zimning davlatim oldidagi fuqarolik burchi sifatida qabul qildim.  Otam diniy ilmga ega inson edi. Lekin ota-onamga haj ziyoratiga borish nasib etmadi. Bu niyatga yetishish ostonasida turibman. Mahalla faollari, ishchi guruh yig‘ilish o‘tkazib, mening nomzodimni tavsiya etishganida ichimga sig‘may ketdim. Vatan oldidagi uzoq yillik mehnatim rohati shu bo‘lsa, ajab emas. Bunday yuksak ishonch uchun avvalo davlatimiz rahbaridan, mahalladoshlarimdan minnatdorman.  Bo‘ritosh aya Bekmurodova (Xatirchi tumani):   – Men bir oddiy ayol sifatida umrimni farzandlarim tarbiyasi, oilam farovonligi uchun baxsh etgan insonman. Allohga shukrlar bo‘lsinkim, oilam tinch, farzandlarim el xizmatida. Har bir mo‘min musulmon singari men ham haj safariga borishni niyat qilgan edim. Lekin bu kunlarga Yaratgan yetkazarmikan, degan hadik bor edi ko‘nglimda.  Xudoga shukr, Prezidentimiz tomonidan haj ziyoratiga boruvchilar uchun ko‘plab qulayliklar va imkoniyatlar yaratib berilmoqda. Muhtaram Prezidentimiz 1 sentyabr kuni Hazrati Imom majmuasiga tashrifi chog‘ida “Hajga har tomonlama munosib insonlar borsin. Mahallada ibrat bo‘ladigan, yoshlarga nasihat qiladigan, adashgan insonlarni to‘g‘ri yo‘lga boshlaydigan nuroniylar manashunday tabarruk joylarga borsa qanday yaxshi”, dedi. O‘z o‘rnida biz ham hajga boradigan inson sifatida shu safarga munosib bo‘lishimiz, mahallamizda faol, xalq dardi bilan yashaydigan insonlardan bo‘lishimiz lozim.  Tillo ota Mustafoyev (Urgut tumani):   – 1928 yilda tug‘ilganman. Terak mahallasida yashayman. Yoshim qariyb bir asrga yetib shunga amin bo‘ldimki, bizning hozirgiday zamon hech qachon bo‘lmagan. Boshimizdan qanchadan-qancha sinovli kunlar o‘tdi. Xudoga shukrki, bugun mana shunday farovon, to‘kin-sochin kunlarga yetdik. Buning uchun avvalo Alloh taologa shukronalar aytishimiz kerak.  Men Muxtaram Prezidentimizning Hastimomda aytgan so‘zlarini eshitdim. U kishi mahallaga ibrat bo‘ladigan, yoshlarga nasihat qilib turadigan, adashgan insonlarni kechirib, ularga to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatadigan insonlar hajga borishga munosib deb aytdi. Darhaqiqat, xalqimiz azal-azaldan bir-biriga qayishgan, yaxshi yomon kunlarida bir-biriga kamarbasta bo‘lib kelgan. Shuning uchun ham yurtimizda baraka bor.  Bugun nabiralarim, ularning farzandlari bo‘yi bastlariga qarab quvonaman. Negaki ular baxtli zamonda yashayapti. Men ularga hamisha nasihat qilib kelaman. Shunday zamonning kadriga yetinglar deb. Xudo yetkazsa, ziyoratda ham, toki umrim boricha duoda bo‘laman.  Habiba Mansurova (Ishtixon tumani):   – Har kun erta tongda turib duoga qo‘l ochaman, yurtimizdagi tinchlik va farovonlikka, bahamjihatlik va mehru oqibatga aslo ko‘z tegmasin, deyman. Chunki dasturxonlarimizning to‘kinligi, ertangi kunimizdan ko‘nglimizning to‘qligi – barcha-barchasi tinchligimiz tufayli ekanligini yaxshi bilaman. Yurtdoshlarimiz muborak islom dinining farzlaridan biri sanalgan haj amalini munosib ado etishlariga bugun davlat ahamiyatidagi masala sifatida e’tibor berilayotganligi, ular uchun barcha sharoitlarning yaratib berilayotganligining o‘zi ham mamlakatimizda insonning qadri naqadar ulug‘ ekanidan dalolat beradi.  Har yili yuzlab yurtdoshlarimiz muborak haj safarida bo‘lishmoqda. Muqaddas haj safari davomida ularga yaratib berilayotgan qulaylik va g‘amxo‘rliklardan boxabarmiz.  Ana shularni kuzatib mening dilimda ham muborak haj farzini ado etish umidi uyg‘ondi. Oilam tinch, farzandlarim yonimda meni qo‘llab-quvvatlashga qodir. Niyatim Olloh bergan rizq-nasibamning barokati, farzandlarimning kamolini tilab, muqaddas shaharlar bo‘lmish Makka, Madinaga borish, zimmamdagi farzni to‘la ado etish, tinchligimiz, farovonligimiz uchun shukronalar aytishdir. Men bilan suhbat o‘tkazishganda ko‘nglimdagi ana shu niyatlarimni aytdim.  Ana shu ezgu niyatim amalga oshsa, hoji ona sifatida umrimning oxiriga qadar yanada ibratli umr kechirishni istayman.  Ma’suda aya Islomova (Samarqand shahri):   – Joriy yilda Haj safariga borishni niyat qildim. Prezidentimizing Hastimom majmuasida ilgari surgan tashabbuslari, ya’ni “Hajga har tomonlama munosib insonlar borsin. Mahallada ibrat bo‘ladigan, yoshlarga nasihat qiladigan, adashgan insonlarni to‘g‘ri yo‘lga boshlaydigan nuroniylar mana shunday tabarruk joylarga borsa qanday yaxshi”, degan fikrlari ochig‘i ezgu maqsadimni amalga oshirish ilinjida kuch-g‘ayrat bag‘ishladi.  Mahallamizning ikki uch nafar faollarini olib, er-xotinning qaysarligi tufayli yaqindagina norasida farzandi bilan ajrashgan yosh oilani yarashtirish, bir ishning boshini tutmay, spirtli ichimlikka mukkasidan ketgan, oilasining issiq-sovug‘idan xabar olmay qo‘ygan qo‘shnimni to‘g‘ri yo‘lga boshlashga harakat qildim.  Buni qarang, bejizga loqaydlik va befarqlik eng katta illat deyilmas ekan. Ajrashgan oilalarning kattalarini bir joyga chaqirib, biroz izza qildik. Farzand va nabiralarining ertangi taqdiri nechog‘lik ayanchli kechishini misol keltirdik. Ilohim, tuzalish yo‘liga kirib, yaxshi bo‘lib ketsin. Buni biz doimo nazorat qilib boramiz. 

Haj safari qachondan boshlanishi ma’lum qilindi

03 iyun 2022 visibility 11075

O‘zbekistonda ziyoratchilarni Haj safariga yuborish 18 iyundan boshlanadi. 30 iyunga qadar davom etadi. Bu haqda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita Matbuot kotibi Ilhom Ma’rupov ma’lum qildi.

O‘zbekiston ziyoratchilari shu yil 18 iyun kuni Saudiya Arabistoniga parvoz qiladi. Safarga jo‘nash aviaqatnovlari shu yil 30 iyunga qadar davom etadi. 

Ziyoratchilar O‘zbekistonning 7 ta hududi – Toshkent, Namangan, Samarqand, Qarshi, Buxoro, Urganch va Nukus shaharlaridan Saudiyaga yuboriladi. Barcha reyslar to‘g‘ridan-to‘g‘ri Madina shahriga amalga oshiriladi. 

Ma’lumot uchun, joriy yil 14-31 iyul kunlari esa o‘zbekistonlik ziyoratchilar ortga  qaytariladi.

Eslatib o‘tamiz , joriy yilda O‘zbekistonda bir nafar ziyoratchiga to‘lov miqdori 62 million 900 ming so‘m etib belgilandi. O‘zbekistonga Haj ziyorati uchun 10 865 kvota  ajratildi.

Maqola muallifi

Sunnatilla Abdullaev

Baholaganlar

Maqolaga baho bering

Doʻstlaringiz bilan ulashing

online_prediction Live

07 noyabr 2023

Mavzuga doir yangiliklar

• Biz haqimizda

Allohning mehmoni bo'ling UMRA 2023 - 2024

• Standart paket ✈️ 🕋 Chegirma 1550$ 1400$
• Lyuks ✈️ 🕋 Chegirma 1800$ 1650$
• Premium ✈️ 🕋 Chegirma 2100$ 1900$

Bizning afzalliklarimiz

Maxsus takliflar va yo’nalishlar

Hamkorlarimiz, umra safari uchun kerakli hujjatlar.

FOTO GALEREYA

VIDEO GALEREYA

About this game

Data safety.

Ratings and reviews

App support, more by hilol nashr nashriyoti.

Umra-2022: o‘zbekistonliklar uchun ziyorat qachon boshlanadi va uning narxi qancha

Umra safari qachondan boshlanadi?

Boshlanayotgan umra safariga qachon ro‘yxatga yozilgan fuqarolar jo‘natiladi, umra to‘lovi qancha etib belgilandi, ziyoratchilar uchun qaysi vaksina bilan emlanish talab etiladi, saudiya arabistonida umra amalini ado etish qilish uchun dastur orqali navbatga turish tartibi qanday, saudiya arabistonida qanday karantin talablari o‘rnatilgan, umra safari uchun yangi navbatlar qayerda yoziladi.

• O‘zbekiston
• O‘zbekiston musulmonlari idorasi
• Loyiha haqida
• Foydalanish shartlari
• Kompaniyalar xabarlari
• Mahfiylik siyosati
• Cookie-dan foydalanish va avtomatik loglash Siyosati

• Bosh sahifa
• Sayt xaritasi
• Tahorat kitobi
• Namoz kitobi
• Jamoat kitobi
• Ro‘za kitobi
• Zakot kitobi
• Rasululloh (s.a.v.)
• Moʻminlarning onalari
• Islom xalifalari
• Sahobai kiromlar
• Siyrat viktorinasi
• Ibratli hikoyatlar
• Ulug‘ zotlar o'giti
• Bugunning gapi
• Islomiy axloq
• Islomiy she’riyat
• Sayt haqida
• Saytdan qidirish
• Islomiy saytlar
• Yangiliklar

"Haj" so‘zining lug‘aviy ma’nosi qasd qilish demakdir. Shar’iy istilohda esa, maxsus amallarni ma’lum bir joyda, muayyan bir vaqtda ado etishni qasd qilishdir. Izoh: Maxsus joy Ka’ba va Arafotdir, muayyan vaqt esa, haj mavsumi, ya’ni Shavvol, Zulqa’da va Zulhijja oyining ilk o‘n kunidir. Maxsus amal esa, Baytullohni tavof qilish hamda Arafotda turishidir.

Hajning farz bo‘lish vaqti

Haj hijratning to‘qqizinchi yili farz qilindi, umr davomida bir marta ado etish farz. Sharoit bo‘lganida kechiktirmaslik lozim.

Hukmi va farz bo‘lishining dalili

Haj islomning besh ruknidan biridir va umr mobaynida bir marta ado etiladigan farzdir. Farzligi Qur’oni karim bilan sobit. Dalili esa Alloh taoloning ushbu mazmundagi oyati karimasidir: "...va yo‘lga qodir bo‘lgan kishilar zimmasida Alloh uchui mana shu uyni haj qilish burchi bordir..." (Oli Imron, 97). Shuningdek, hajning farzligi quyidagi hadis bilan ham sobitdir: "Ey insonlar! Haj sizlarga farz qilindi, bas, haj qilingiz!" Hajning farzligi masalasida barcha musulmon olim va faqihlar yakdildir. Shuning uchun inkor qilgan kofir bo‘ladi. Butun Islom dunyosiga iqtisodiy, siyosiy va diniy hayotlarida behisob foydalar keltirgai hikmatlari tufayli haj yo‘lga qodir bo‘lganlarga farz qilindi.

Ka’baning qisqacha tarixi

Ka’ba yer yuzidagi eng birinchi ibodatgohdir. Alloh taoloning amri bilan bir farishta, rivoyatlarga ko‘ra, Jabroil, alayhissalom, tomonidan qurilgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan uning faqat poydevori qolgan. Odam, alayhissalom, yaratilgach, Alloh unga eski poydevor ustida Ka’bani qayta qurishni buyuradi. Keyinchalik Ibrohim, alayhissalom, yana eski poydevor ustiga Ka’bani yangidan quradilar. Islomiyatga qadar Ka’ba Amalika, Jurhun qabilasi, Payg‘ambarimizning buvalari Qusayy va nihoyat, Quraysh qabilasi tomonidan turli davrlarda ta’mir qilinadi. Islomiyat davrida esa, Umaviylardan dastlab Yazid, so‘ngra Abdumalik davrida ikki marta qurshab olinadi va natijada Ka’ba zarar ko‘radi. Har ikki qurshovdan so‘ng Makka amiri Abdulloh ibn Zubayr, roziyallohu anhu, tomonidan ta’mir qilinadi. Endi hajning fazilatlaridan ba’zilarini bayon qilib o‘tamiz: 1. Haj Islomning porloq o‘tmishini eslatadi, musulmonlarningdiniy shuurini uyg‘otadi. Chunki hajda musulmonlar Allohning uyi Ka’bai muazzamani tavof qila dilar. Ibrohim, alayhissalom, davrlarini yodga oladilar, namoz o‘qiydilar. Payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam, masjidlarida ravzalarini ziyorat qiladilar. Islomning shon-shuhratini yuksaklarga ko‘targan qahramon sahobalarning qadamjolarini ko‘radilar. Shu sabab ular qalbida Islomga muhabbat kuchayadi, ulug‘ ajdodlardan ibrat olish ishtiyoqi jo‘sh uradi. 2. Haj mo‘minlarning gunohlardan poklanishi Allohning marhamati va barakoti bandalari ustiga yog‘ilishi uchun bir vasiladir. Chunki ba’zi olimlar aytishlaricha, shunday gunohlar borki, faqat Arafotdagi vuquf tufayligina Allohularni kechirishi mumkin. 3. Haj oylari musulmon mamlakatlarining turli san’at asarlarini tanituvchi xalqaro ko‘rgazma, barakotli tijorat mavsumidir. Hajda nafaqat vahiy ingan tuproqlarda yashayotgan xalqlarning, balki uzoq diyorlardan kelgan ziyoratchilarning ham katta iqtisodiy manfaatlari bor. 4. Haj ulkan hayot maktabi, ya’ni musulmonlar orasida o‘zaro yordamlashuv va ma’lumot almashinuviga sabab bo‘lgan safardir. Kishi haj safari asnosida ko‘plab mamlakatlar, turli-turli millatlarni ko‘radi. Ularning hayot tarzlari va urf-odatlari bilan tanishadi, ibratlanadi, hayotiy tajribalar orttiradi. 5. Haj kuchli irodaga ega bo‘lgan, Allohning tavfiq va yordamiga chin dildan ishonib, tavakkul qilgan kishilar bajara oladigan bir mashaqqatli ibodatdir. Bu mashaqqatlar hojining axloqini go‘zallashtiradi, qo‘polligini ketkazib, unga oddiy imkonlar bilan yashashni, kamtarlikni, sabr-bardoshli bo‘lishni o‘rgatadi. 6. Haj boyu kambag‘al, amaldor-xizmatchi hammasi ham Allohning ojiz bandalari ekanini ko‘rsatuvchi, haqiqiy tenglik va birodarlik ko‘zgusidir. Chunki hajda barcha hojilar dunyo va uning ziynatlaridan qalban uziladilar, barcha bir xil libos — ihrom kiyib, yaxshi so‘zlarni aytib, xuddi bir insondek oydin tuyg‘ularga to‘lgan qalb bilan yagona Allohtaologa yolvoradi. Hech kim o‘zini dunyoviy martabasi va boyligi tufayli boshqalardan afzal ko‘ra olmaydi. Faqat taqvodagina ba’zilari ba’zilaridan ustun bo‘lishi mumkin. Payg‘ambarimiz, sollallohu alayhi va sallam, aygganlaridek: "Arab ajamga nisbatan faqat taqvo jihatidan fazilatli bo‘lishi mumkin". Hammaning kiygani ihrom barcha musulmonlar orasidagi haqiqiy tenglikka ishorat qiladi. Ayni paytda insoniyatga bu dunyo va uning go‘zalliklaridan ayirib, narigi dunyoga yuzlangan dastlabki holatni eslatadi. Chunki kishi qabrga ham ihromga juda o‘xshash matoga o‘ralib ketadi. Bu esa, kishi solih amallar bilan oxiratga tayyorgarlik qilishga tashviq qiladi. Oyati karimada aytilganidek: "Oxirat uchun tayyorlangan zodi rohilalar ichida eng xayrlisi taqvodir". 7. Haj butun dunyo musulmonlarini bir davraga yig‘uvchi xalqaro anjumandir. Dunyoning turli burchaklaridan kelgan millonlab insonlar Islom manfaatlarini ko‘zlab maxsus kunlarda Allohni zikr qilish uchun to‘planadilar. Islomiyat ularning ko‘ngillarini, fikr va tuyg‘ularini birlashtirib turadi. Hojilar hajga kelib bir-birlari bilan tanishadilar, sevishadilar, muammolarini hal qilishda bir- birlariga yordam beradilar. 8. Alloh taolo Qur’oni karimda aytadi, ".. va o‘sha vaqtni eslangizki, Biz bayt (Ka’ba)ni insonlar uchun savob qozonish va himoyalanish joyi qildik". Harami Sharifda nafaqat insonlar, balki hayvonlar ham xavfsizlik va huzur ichida bo‘ladilar. Bu jihatdan dunyoda Haramga teng keladigan makon yo‘q. Rivoyat qilinishicha, Hazrati Umar, roziyallohu anhu: "Ka’bada otam Xattobning qotilini ushlab olsam, u yerdan chiqqunicha (unga) qo‘limni tekkizmayman", degan ekanlar. 9. Haj Allohtaoloning insonlarga bergan ne’matlariga bir shukronadir. Chunki Alloh insonlarga sihat-salo-matlik, zaruriy ehtiyojlaridan tashqari mol-davlat va yana ko‘plab ne’matlar bergan. Shunday bo‘lgach, Alloh bergan ne’matlarga shukr qilish farzdir.

Farz bo‘lishining sababi

Hajning farz bo‘lish sababi Baytul Haram Ka’baning mavjudligidir. Shuning uchun inson umr davomida bir necha marta hajga borishi shart emas.

Farz bo‘lishining shartlari

1. Musulmon bo‘lish. 2. Balog‘atga yetganlik. 3. Aqlli bo‘lish. 4. Ozod (hur) bo‘lish. 5. Hajdan qaytgunicha, qaramog‘idagi kishilarning ehtiyojlaridan tashqari o‘zining barcha safar harajatlarini ham qoplaydigan mablag‘ga ega bo‘lish. 6. Dorul harbda yashaydigan musulmonning haj farz ibodat ekanini bilishi. 7. Vujud salomatligi. 8. Yo‘lning xavfsiz (bexatar) bo‘lishi. 9. Safar kamida uch kunlik bo‘lsa, ayollarga mahramining hamroh bo‘lishi. 10. Qamoqqa tushib qolmaslik, oshkora to‘siq yo‘qligi. Sahih ado bo‘lishning shartlari 1. Ihromga kirish. 2. Belgilangan vaqtlar va joylarda amallarni bajarish.

Hajning vaqti ma’lum haj oylaridir. Ular Shavvol, Zulqa’da va Zulhijja oyining dastlabki o‘n kunidir.

Hajning ikki rukni bor. 1. Bir lahza bo‘lsa ham, Arafotda vuquf qilish, turish. 2. Ziyorat tavofini ado etish.

Tavofning uch turi mavjud: 1. Qudum tavofi. Bu makkalik bo‘lishgan hojilar uchun sunnatdir. 2. Ziyorat tavofi. Bu hajning asosiy shartlaridan bo‘lib, Qurbon hayitining uch kuni mobaynida barcha hojilar tomonidan ado qilinishi shart. 3. Sadar. Bu vado tavofi bo‘lib, haj amallari tamomlangach, Ka’badan ayrilayotganida makkalik bo‘lmagan barcha hojilarga vojib tavofdir.

Hajning vojiblari

Hajning yigirmadan oshiq vojiblari bor. Quyidagilar shular jumlasidandir: 1. Miyqotdan boshlab ihromga kirish. 2. Qurbon hayitining birinchi kuni tong otgach, kun yorishgunicha bir lahza bo‘lsa ham, Muzdalifada turish. 3. Safodan boshlab, Marvada bitirish sharti bilan Safo bilan Marva orasida yetti marta sa’y qilish (yugurish). Izoh: Safo bilan Marva Makka shahri ichida joylashgan bo‘lib, orasi taxminan 405 metrcha bo‘lgan ikki tepalikdir. Oralaridagi ushbu masofa bugungi kunda ikki tomoni do‘konlardan iborat ko‘chadir. Rivoyat qilinishicha, Ibrohim, alayhissalom, xotinlari Hojar onamiz bilan o‘g‘shiari Ismoilni, alayhissalom, yegulik va suvsiz bugungi Makka shahri joylashgan vodiyga tashlab, o‘zlari Falastinga qaytadilar. Shundan so‘ng yolg‘izlik va chanqoqlikdan siqilgan Hojar onamiz biror bir kishini yoki suv topish umidida bu ikki tepalik orasida yugurib yetti marta u yoqdan-bu yoqqa borib keladilar. Haj asnosida hojilar tomonidan bajariladigan sa’y ibodati ushbu hodisadan qolgan. 4. Makkalik bo‘lmagan hojilarning vido (xayrlashuv) tavofi qilishlari. 5. Qurbon hayiti va tashriqkunlarida shaytonga tosh otish. 6. Soch oldirish yoki qisqartirish. 7. Tikilgan kiyimlarni kiymaslik yoki bosh va yuzni yopish kabi nojoiz harakatlarni qilmaslik. Qurbonlik qilishni lozim etadigan amallar (hajning) vojiblaridir. 1. Ihromli holda qilinishi taqiqlangan barcha harakatlardan o‘zini chetga olish. 2. Ka’bani tavof qilayotganida junub va betahorat bo‘lmaslik hamda avrat joylarining yopilishi. 3. Baytni har yetti marta aylanganidan so‘ng ikki rakat namoz o‘qish. 4. Har bir tavofni Hatim deb nomlangan joyning (Ka’baning eski poydevori) orqasidan boshlash. 5. Xajarul Asvad qarshisidan boshlab, Baytullohni chap tarafida tutgan holda tavof qilish.

Hajning sunnatlari

Hajning sunnatlari juda ko‘p bo‘lib, asosiylari quyidagilardir: 1. Ihromga kirishdan avval g‘usl qilish. 2. Ihromga kirayotganida ihromning sunnati niyatida ikki rakat namoz o‘qish. 4. Ihromga kirgach talbiyani ko‘p aytish. 5. Makkalik bo‘lmaganlarningtavofi qudum qilishlari. 6. Tavofni ko‘p qilish. Bu tavof makkalik bo‘lmaganlar uchun nafl namozdan afzaldir. 7. Imomning hajdagi ibodat tartiblarini tushuntirish maqsadida Zulhijjaning yettinchi kuni peshindan so‘ngra, Makkada xutba o‘qishi. 8. Tarviya (Zulhijjaning sakkizinchi) kuni quyosh chiqqach, Makkadan Minoga yo‘l olish va o‘sha tun Minoda qolish. Izoh: Mino Makkadan 6,5 km sharqda joylashgan shaharchadir. "Mino " istak, orzu degan ma’noni anglatadi. Allohning amri bilan Ibrohim, alayhissalom, o‘g‘illari Ismoilni, alayhissalom, mana shu yerda qurbonlik qilishga kirishgan edilar. 9. Zulhijjaning to‘qqizinchi kuni quyosh chiqqach, Minodan ayrilib, Arafotga chiqish. 10. Iloji boricha xushu’ bilan va yolvorgan holda, ko‘proq duo-iltijoga g‘ayrat qilish.

Ihrom muayyan (jinsiy yaqinlik, soch va tirnoq olish, xushbo‘ylanish, bosh va yuzni yopish, tikilgan kiyim kiyish, ov qilmaslik va unga undamaslik, daraxt kesmaslik kabi) narsalarni qilmaslikka azm etishdir. Ihromning rukni talbiya aytish (Allohni ulug‘lash), sharti esa niyat qilishdir.

(Ihromsiz o‘tish mumkin bo‘lmagan joylar) Haj amallari ado etiladigan ma’lum bir vaqtlar bo‘lganidek, uni ado etish uchun yo‘lga chiqqanida ihromsiz o‘tib bo‘lmaydigan joylar ham bor. Haj va umra qilmoqchi bo‘lganlarning bu joylardan ihromsiz o‘tishlari joiz emas. Bu joylar esa quyidagilardir: 1. Madinaliklar va u yerdan kelganlar uchun Zulhulayfa. 2. Iroqliklar va u yerdan kelganlar uchun Zotu Irq. 3. Misrliklar, shomliklar va bu yo‘ldan kelganlar uchun Juhfa. 4. Najdliklar va Najd orqali kelganlar uchun Kornul Manozul. 5. Yamanliklar va Yaman orqali kelganlar uchun Yalamlam ihromga kiriladigan joylardir. Bu joylar miyqot deyiladi. Ushbu miyqot joylariga kelmasdan avval hojilar ihromga kirishlari va hajda taqiqlangan amallarni qilishdan saqlanishlari joiz. Makkaga kirishni xohlagan, makkalik bo‘lmagan hojilarning miyqot joylaridan ihromga kirmasdan o‘tishlari joiz emas. Makkaliklarning ihromga kiradigan joyi Hilldir. Harami Sharifda o‘tirgan kishining haj uchun ihromga kiradigan joyi Harami-Sharif, umra uchun esa, Hilldir.

HAJNI ADO ETISH TARTIBI

Haj qilmoqchi bo‘lgan kishi quyidagi amallarni bajarishi kerak

1. Miyqotda yo undan oldin ihromga kirish. 2. Ihromga kirishdan oldin tirnoqlarni, ortiqcha junlarni olish. 3. Mo‘ylablarni qisqartirish. 4. G’usl yoki tahorat qilish. 5. Yangi yoki yuvilgan izor va rido kiyish, ular oq va yangi bo‘lgani afzaldir. 6. Agar bor bo‘lsa xushbo‘ylik sepish. 7. Ikki rakat namoz o‘qish (bu amallar mustahab). 8. Namozdan so‘ng "Allohumma inniy uriydul hajji fayassirhu li va taqobbal minni" deb duo qilish. Ma’nosi: "Allohim, men haj qilmoqchiman, uni menga oson qil va mendan uni qabul et ". 9. Ikki rakat namozdan so‘ng hajni niyat qilib talbiya, ya’ni "Labbayka" aytadi. Talbiyaga boshqa kalimalarni ham qo‘shib aytish joizdir. Niyat qilib talbiya aytgach, ihromga kirgan hisoblanadi. 10. Talbiyadan so‘ng Payg‘ambarimizga, sollallohu alayhi va sallam, salavot aytish. 11. Shundan so‘ng yaxshi duo qilish mustahabdir.

Hajda man qilingan amallar

Ihromga kirgach, ayoli bilan jinsiy yaqinlik qilishdan, yomon so‘z aytishdan, gunoh qilishdan, tortishishdan, quruqlikdagi hayvonni ovlashdan, yo ovchiga uni ko‘rsatishdan, tikilgan libos kiyishdan, salla o‘rashdan, oyoqqa mahsi kiyishdan, bosh va yuzni berkitishdan, atir sepishdan, soch va soqol oldirishdan, tirnoq olishdan saqlanish lozim. Ihrom kiygan holda g‘usl qilish, hammomga kirish, kajava va chodirga kirib salqinlanish, belga kamar va shunga o‘xshash narsalarni taqish joizdir. Har namozdan so‘ng, pastdan yuqoriga chiqayotganida, yoki vodiyga tushayotganida, hojilar guruhiga duch kelganida hamda sahar vaqtida erkaklar ovozini chiqarib talbiya aytishadi.

Makkaga kirishda qilinadigan amallar

1. Hoji Makkaga kelgach, xushu’ bilan, talbiya aytgan holda Masjidul Haramga kiradi. 2. Ka’bani ko‘rgach, uch bor takbir va tahlil aytadi. 3-4. Avval takbir va tahlil aytgan holda, Hajarul Asvadga yuzlanib, namozdagi kabi qo‘llarini ko‘taradi va qo‘llarini tushirib ikki qo‘lini toshning ustiga qo‘yib, qo‘llari orasidan toshni o‘padi, buning iloji bo‘lmasa, goshga biror narsani tekkizib, uni o‘padi, buning ham iloji bo‘lmasa, ikki qo‘l kaftlarini ko‘tarib u tomonga qaratib, takbir, tahlil, hamd va salavot aytadi, so‘ng kaftlarini o‘padi. 5. So‘ngra agar hoji makkalik bo‘lmasa, Hatim (Ka’ba yonidagi yarim doira shakldagi devor) orqasidan Ka’ba atrofida o‘ng yelkasini ochgan holda, ridoni o‘ng qo‘ltig‘idan o‘tkazib, uchini chap yelkasiga tashlab, yetta marta qudum tavofini qiladi. 6. Ushbu yetti davralik tavofning ilk uchtasida hoji yelkalarini harakat qildirgan holda tez-tez yuradi (raml). 7. Qolgan to‘rt tavofda esa viqor bilan sekin-asta yuradi. 8. Har gal Hajarul Asvad yonidan o‘tayottanida 3-4-bandida bayon etilgan amallarni qiladi. Har tavofda ruknul Yamaniyni imkoni bo‘lsa, ikki qo‘l kafti bilan siypaydi. Imkon topolmasa, qoldiradi. 9. Tavofni 3-4-bandda bayon etilgan amallarni qilish bilan tamomlaydi. 10. Tavofni tamomlagach, hazrat Ibrohim, alayhissalom, maqomiga, buning iloji bo‘lmasa, masjidning xohlagan joyida ikki rakat namoz o‘qiydi, so‘ng Baytullohning Hajarul Asvad va eshik oralig‘iga borib, ikki qo‘lini qo‘yib o‘ng yuzini bosadi va zamzam suvidan ichadi. 11. So‘ng Safo va Marva oralig‘ida sa’y qilishni istasa 3-4-bandda aytilgan amallarni qayta bajaradi va Safoga ko‘tariladi. Uning ustida Baytullohga qarab uch bor takbir va tahlil, Payg‘ambarimizga salavot aytadi va qo‘llarini ko‘tarib istagancha duo qiladi. So‘ng Marva tomon yuradi. Io‘lning pastki yashil chirog‘i oralig‘ida tez yuradi. Marvaga chiqib, Safoda qilgan amallarini takrorlaydi. 12. Shu tariqa yetti marta yuradi, Safodan boshlab Marvada bitiradi. 13. So‘ngra esa ihrom kiygan holda Makkada qoladi va xohlaganicha Ka’bani raml qilmay nafl tavof qiladi. Keyin Zulhijjaning sakkizinchi kuni tongda Makkadan Minoga yo‘l oladi va Arafa kuni bomdod namozini o‘qiguncha Minoda turadi. 14. Zulhijjaning to‘qqizinchi kuni Minoda bomdod namozini o‘qigach, Arafotga chiqadi va Rahmat tog‘iga yaqin joyda zavol (peshin) vaqtidan hayit kuni tong otgunicha bo‘lgan vaqt ichida bir lahza bo‘lsa ham vuquf qiladi. Quyosh zavolidan so‘ng imom juma namozining xutbasi kabi ikkita xutba o‘qiydi. Xutbadan so‘ng bir azon, ikki takbir bilan peshin va asr namozlarini bir vaqtda o‘qiydi. Peshinning ikki rakat sunnati o‘qilmaydi. Kuyosh botgach, barcha hojilar Muzdalifaga borishadi va shom va xufton namozlarini bir azon va takbir bilan o‘qiydilar va o‘sha yerda-tunni o‘tkazadilar. 15. Zulhijjaning o‘ninchi kuni (Qurbon hayiti kuni) bomdod namozini erta vaqtda o‘qigach, Muzdalifada bir lahza bo‘lsa ham vuquf qilib, takbir, tahlil va Payg‘ambarimizga salavot aytadi va duo qiladi. Tong juda yorishgach, Minoga yo‘l oladi va jamratul aqabaga yetti dona toshchalarni bosh va ko‘rsatkich barmoqlari bilan tutib, takbir aytgan holda bir-bir otadi. Birinchi toshchani otishi bilan talbiya aytishni to‘xtatadi. Bundan so‘ng, mufrid xohlasa, qurbonlik so‘yadi va sochlarini qisqartiradi yoki to‘liqoladi. Sochlarni to‘liq oldirish afzaldir. Yuqorida sanab o‘tilgan amallarni bajargach, ayoli bilan jinsiy aloqadan tashqari, ihromda taqiqlangan barcha harakatlar halol bo‘ladi. 16. So‘ng hoji shu kuni yoki ertasiga yoxud uchinchi kuni Makkaga borib, Baytullohni yetti marta tavofi ziyorat qiladi. Ammo Safo va Marva o‘rtasida sa’y qilmaydi. Ziyorat tavofini Qurbon hayitining uchinchi kunidan keyinga qoldirish tahriman makruhdir. Ziyorat tavofining tamomi yoki aksariyat qismi bajarilgach, sochini qisqartgan yo oldirgan bo‘lsa, ayoliga yaqinlashish ham mumkin bo‘ladi. 17. Ziyorat tavofidan so‘ng Minoga qaytadi va tunni o‘sha joyda o‘tkazadi. 18. Zulhijjaning o‘n birinchi kuni zavol (peshin) vaqtidan so‘ng, dastlab Xeyf masjidi yonidagi tosh otish joyidan (jamratus-sug‘ro) boshlab navbati bilan o‘rta (jamratul-vusto) va (jamratul-aqoba)ga yetti donadan mayda tosh otadi. Har bir toshni "Bismillahi, Allohu akbar" deb otadi. Birinchi va o‘rtadagi tosh otish joylarida tosh otib bo‘lgach, takbir, tahlil va salovot aytab bir soat miqdoricha turadi, tosh otib bo‘lgach, duo qiladi. 19. Zulhijjaning 12-kuni ham 11-kun amallarini aynan takrorlaydi. Shunday qilib, haj ibodati yakunlanadi. 20. Ertasiga Makkaga qaytishda, Muhassab degan joyda qisqa muddatga bo‘lsa ham, qo‘nib o‘tadi. Makkaga borgach, yetti bor Vido tavofi qiladi. Ushbu tavof makkalik bo‘lmaganlar uchun vojibdir. 21. So‘ngra Zamzam bulog‘iga kelib, qonib ichadi. 22. So‘ngra Ka’ba ostonasiga kelib, eshigini o‘padi. 23. So‘ng eshik bilan Hajarul Asvad orasidagi "Multazam" deb nomlangan joyga kelib, ko‘kragini va o‘ng yuzini Ka’baga suradi, Ka’bapo‘shni ushlagan holda duo qilib, yig‘laydi. Nihoyat, Baytullohdan yuz o‘girmagan holda, orti bilan yurib Harami Sharifdan chiqadi. 24. Ayollar ham xuddi erkaklardek haj qiladilar. Ammo ayollar boshlarini ochmasdan, faqattina yuzlarini ochadilar, talbiyada ovozlarini chiqarmaydilar. Tavofda yelkalarini qimirlatib, tez yurmaydilar va Safo va Marva orasida ham ohista yuradilar. Sochlarini oldirmaydilar, faqat biroz qisqartiradilar. Ihromda ham tikilgan kiyimlarni kiyishlari mumkin. 25. Ayollar tiqilinch bo‘lganida Hajarul Asvadga yaqinlashmaydilar. Uzoqdan ishora bilan salomlaydilar. Ayol ihromga kirayotganida hayzli bo‘lsa, namoz o‘qish emas, balki ihrom kiyish uchun yuvinadi va so‘ng ihrom kiyadi. Faqat bunday holatda ayollar hajning barcha amallarini bajarsa-da, Ka’bani tavof qilmaydilar. 26. Agar ayol Arafotda vuquf qilib va ziyorat tavofini bajargach, hayz ko‘rsa, uning haj arkonlari tamomlangan hisoblanadi va uyiga qaytadi, vido tavofi qilolmagani uchun unga hech narsa lozim bo‘lmaydi.

"Umra" so‘zining lug‘aviy ma’nosi ziyorat qilish demakdir. Shar’iy istilohda esa, Harami Sharifni belgilangan tartibda ziyorat qilish degan ma’noni anglatadi. Umra sunnati muakkadadir.

Umraning vaqti va miyqotlari

Xuddi hajda bo‘lganidek, umraning ham ma’lum miyqoti mavjud. Umrani yil davomida bajarish mumkin. Arafa kuni, Qurbon hayitining birinchi kuni va tashriq (Zulhijjaning 11-, 12-, 13-) kunlaridan tashqari, yilning boshqa kunlarida umra uchun ihromga kirish karohatsiz sahihdir. Bu sanab o‘tilgan kunlarda umra uchun ihromga kirish tahriman makruhdir. Hajning miyqotlari umraning ham miyqotlaridir. Faqat Makkada istiqomat qilayotganlar bundan mustasno,chunki ularning miyqoti Hilldir.

Baytullohning atrofida yetti marta yoki undan ko‘proq tavof qilishdir. Umraning sharti ihromdir.

Safo bilan Marva orasida sa’y qilish, soch oldirish yoki qisqartirish.

Bajarish tartibi

Haj bo‘limida bayon qilingan tarzda yuvinib, poklanib, ikki rakat namoz o‘qigach, talbiya aytadi. So‘ng "Allohumma inniy urqaul umrata fa yassirha liy va taqobbalha minniy" deb niyat qilish lozim. Ma’nosi: "Allohim, umra ibodatini ado qilmoqchiman, meni bunga muvaffaq qilgin va bu ibodatni dargohingda qabul ayla ". Shunda umra uchun ihromga kirgan hisoblanadi. Ihromga kirgach, Baytullohni yetti marta tavof qiladi Safo va Marva orasida sa’y qiladi. Shundan so‘ng soch oldiradi yoki qisqartiradi. Shu bilan kishi umrani tamomlagan hisoblanadi. Kichik haj hisoblangan umra faqat quyidagi xususlarda hajdan farq qiladi. 1) Haj farz amal bo‘lsa, umra sunnati muakkadadir. 2) Umra uchun ma’lum vaqt belgilanmagan. 3) Umrada Arafotda vuquf qilinmaydi. 4) Umrada Muzdalifada turish yo‘q. 5) Umrada shaytonga tosh otish yo‘q 6) Umrada ikki vaqt namozini jam’ qilish yo‘q 7) Umrada qudum (tashrif) tavofi qilinmaydi. 8) Umrada vido tavofi ham yo‘q.

"Qiron" so‘zi lug‘atda ikki narsani birlashtirish degan ma’noni anglatadi. Shariat istilohida esa, haqiqatan yoki hukman bir ihrom bilan haj va umrani birgalikda ado qilish ma’nosini bildiradi. Kishi ikki rakat ihrom uchun o‘qigan (nafl) namozidan so‘ng haj va umraga birdaniga niyat qilsa, uning haji qiron bo‘ladi.

Qiron haji ifrod va tamattu’ hajlaridan ham fazilatliroqdir.

Qiron hajining shartlari

Qiron hajining yettita sharti bor: 1. Umra tavofining barchasini yoki aksar qismini ado qilmasdan avval haj ihromiga kirish. 2. Dastlab umra ihromiga kirgan (kishining) uni buzmasdan haj uchun ihromga kirishi. 3. Haj uchun Arafotda vuquf qilmasdan avval umra tavofining barchasini yoki aksariyatini qilgan bo‘lishi. 4. Umra tavofining barchasini yoki aksariyatini haj mavsumida qilish. 5. Umra va hajni buzishdan saqlanish. 6. Qiron haji qiladigan kishining makkalik bo‘lmasligi. Makkada istiqomat qilayotgan kishi qiron haji qilmoqchi bo‘lsa, haj mavsumidan avval boshqa joyga kelishi va o‘sha yerdan hajga kelishi lozim. 7. Hajning vaqtini o‘tkazib yubormaslik. Ado qilish shakli

Qiron haj qiladigan kishi Makkaga kirgach, hajni avval umra tavofidan boshlaydi. Avvalgi uch tavof yelkalarini qimirlatgan holda, tez-tez yurib yetti davra tavof qiladi. So‘ng ikki rakat tavof namozi o‘qiydi. So‘ngra Safo eilan Marva orasida yetti marta sa’y qiladi. Sochlarini oldirmaydi va qisqartirmaydi. Shu bilan umra nihoyasiga gtadi. Bundan so‘ng ayni ihrom bilan haj ibodatini boshlaydi va qudum tavofini ado etib, Safo bilan Marva orasida sa’y qiladi. Hajning qolgan amallarini bayon qilib o‘tilgan tarzda bajaradi.

Allohga shukr

Qiron haj qilayotgan kishi hayitning birinchi kuni jamratul aqaba (shaytonga tosh otish joyi)da tosh otgach, oir safarda ikki ibodatni (haj va umra)ni ado etishga muvaffaq qilgani uchun Alloh taologa shukrona niyatida oitta qo‘y yoki katta hayvonni bir o‘zi yoxud yetti kishi birgalashib so‘yadi va go‘shtdan yeydi, undan faqirlarga sadaqa qilishi mustahabdir. Agar bunga ojiz bo‘lsa, uch kun qurbon hayitidan avval va haj amallari tugagach, yetti kun ro‘za gutib beradi. Hammasi bo‘lib 10 kun ro‘za tutadi. Ro‘zani orada ba’zi kunlarni o‘tkazib tutishi ham joizdir. Tamattu’ haji

"Tamattu’" so‘zi lug‘atda foydalanish ma’nosidadir. Sha-riat istilohida haj oylarida umra uchun ihromga kirish va uni ado etgach, haj uchun yana qayta ihromga kirish ma’-nosini beradi.

Hukmi va sahih bo‘lish shartlari

Savobi bo‘yicha umradan ustun, faqat Qiron hajidan keyingi o‘rindadir. 1. Umra tavofini to‘liq (yoki ko‘proq qismini) haj oylarida qilish. 2. Umra ihromiga haj ihromidan oldin kirish. 3. Umradan so‘ng qilinadigan haj ibodatini buzmaslik. 4. Umrani ado qilgach, vataniga borib kelmaslik. 5. Umra va hajni bir yilda ado qilish. 6. Makkalik va u yerda yashovchilardan bo‘lmaslik. 7. Agar haj oylaridan oldin umrani ado etib, Makkada qolgan bo‘lsa, haj oylari kirgach, umrani qayta bajarish lozim.

Tamattu’ hajining qoidalari

Dastlab umra uchun miyqotda ihromga kiradi va ikki rakat namozdan keyin "Allohumma inni uridul ‘umrata fayassirha liy va taqobbalha minni" (ma’nosi: Allohim men umra qilmoqchiman. Uni menga oson qil va qabul ailagin), deb niyat qiladi va talbiya aytadi. Makkaga borganida umra uchun Ka’bani tavof qiladi, Safo va Marva orasida sa’y qiladi, soch oldiradi yoki qisqartiradi. Shundan so‘ng umra ihromidan chiqadi. Zulhijjaning sakkizinchi (tarviya) kuni Harami Sharifda haj uchun ihromga kiradi va haj amallarini aytib o‘tilgan tartibda ado qiladi.

Hoji Qurbon hayiti kuni shaytonga tosh otganidan so‘ng, ikki ibodatni (haj va umra)ni bajarishga muvaffaq qilgani uchun Allohga shukr niyati bilan bitta qo‘y yoki katta bosh hayvon yoxud katta bosh hayvonning yettidan bir qismini so‘yadi. Undan o‘zi yeydi va faqirlarga tarqatadi. Bunga qurbi yetmasa, hayitdan oldin uch kun va haj amallaridan so‘ng yetti kun, jami o‘n kun ro‘za tutadi. Makkaliklar, Makka va miyqot orasidagi hududda yashov-chi kishilar Qiron, Tamattu’ haj qilmaydilar.

Jinoyatlar (Hajda qilinishi taqiqlangan amallar)

Jinoyatlar: a) ihrom talabini bajarmaganlik; b) Harami Sharif hurmatini toptash sababli sodir bo‘ladi. 1. Agar farz tavofni tahoratsiz bajarsa, bitta qo‘y, junub holda bajarsa, bitta tuya so‘yishi vojib. 2. Vojib sunnat yo tavoflarni tahoratsiz qilsa, bitta fitr sadaqasi miqdorida sadaqa berishi, junub holda qilsa, bir qo‘y so‘yishi kerak bo‘ladi. 3. Ayol hayz yo nifos qoni to‘xtamay vojib va sunnat tavoflarni bajarsa, bir qo‘y, farz bo‘lgan tavofni bajarsa bir tuya so‘yadi. 4. Hayzda, nifosda yoki junub bo‘lib tavof qilgach, poklanib, g‘usl qilib, qaytadan tavof qilsa, lozim bo‘lgan jazo avf etiladi. Tavofni istisno qilgan holda, hajning butun farz, vojib va sunnat amallarini junub, hayz va nifosli holda bajarish mumkin.

1. Qurbonlikni vojib qiladigan jinoyatlar. 2. Fitr sadaqasini berishni vojib qiladigan jinoyatlar. 3. Fitr sadaqasidan ham ozroq miqdorda jazo beriladigan jinoyatlar. 4. Berilgan zararning o‘rnini qoplash, qiymatini go‘lashni lozim qiladigan jinoyatlar.

Qurbonlik so‘yishni vojib qiladigan jinoyatlar

Haj asnosida badaniga xushbo‘ylik surish, boshiga xina qo‘yish, zaytun yog‘i yoki har xil yog‘lar bilan sochini yog‘lash, bir kun davomida tikilgan libos kiyish, boshini berkitish, sochning to‘rtdan bir qismini oldirish, bir yerda ikki qo‘li va ikki oyog‘ining tirnoqlarini olish, hajning vojiblaridan birini tark qilish. Fitr sadaqasi miqdoricha sadaqani vojib qiladigap jinoyatlar

Bir a’zoning ozgina qismiga xushbo‘ylik surish, bir kundan ozroq muddat tikilgan kiyim kiyish yoki boshni yopish, sochning to‘rtdan bir qismidan ozrog‘ini oldirish, bitta barmoqning tirnog‘ini olish, qudum yoki vido tavofini tahoratsiz qilish, vido tavofining birini qoldirish yoki shaytonga tosh otishda belgilangan yetti toshchadan birini otmay qoldirish. Kishi bit, burga, chigirtka o‘ldirgani uchun fitr sadaqasidan kim miqdordagi istagan sadaqasini beradi.

Zararning o‘rnini qoplash, qiymatini to‘lashni lozim qiladigan jinoyatlar

Ovlanadigan hayvonni o‘ldirish. Hayvon o‘ldirilgan joyida ishonarli ikki kishi tomonidan qiymati baholanadi. Agar hayvon bitta qurbonlik qiymatiga teng bo‘lsa yo qurbonlik sotib olib so‘yadi yoki qurbonlik qiymatida taom olib, yarim so’dan faqirlarga tarqatadi. Yoki yarim so’ berish o‘rniga bir kundan ro‘za tutadi. Qarg‘a, kalxat, chayon, ilon, quturgan it, toshbaqa kabi ov hayvoni bo‘lmagan hayvonlarni va pashsha kabi barcha hashoratlarni o‘ldirganga jazo yo‘qdir. Qurbonlik (hady)

Hady Harami Sharifda so‘yib, qurbat hosil qilish uchun u yerga in’om qilingan katta yoki kichik boshli qurbonlik hayvonidir. Bu tuya, sigir yoki qo‘y bo‘lishi mumkin. Qurbonlik qilinishi joiz bo‘lgan hayvonlar hady o‘laroq so‘yilishi mumkin. Ko‘r, cho‘loq va shunga o‘xshash aybi bo‘lmasligi shartdir. Ziyorat tavofini junub bo‘lib ado etganlik va Arafotda vuqufdan oldin jinsiy aloqa qilishdan boshqa barcha jinoyat uchun qo‘y so‘yish kifoya qiladi. Bu ikki jinoyat uchun esa sigir yoki tuya qurbonlik qilish vojib bo‘ladi.

Qurbonlikni so‘yish vaqti

Qiron va Tamattu’ hajlari uchun jonliq Qurbon hayitining uch kuni ichida (aqabada) tosh otganidan so‘ng so‘yiladi.

Qurbonlik so‘yiladigan joy

Hadya joyi Harami Sharifdir va qurbon kunlari so‘ymoqchi bo‘lsa, Minoda so‘yish sunnatdir. Boshqa kunlarda Makkada so‘yish afzal. Nazr qilingan tuyani Harami Sharifda so‘yish shart emas. Payg‘ambaryamizni, sollallohu alayhi va sallam, ziyorat qilish Alloh taoloning inoyati bilan hajni ado etgan hoji payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam, shaharlari Madinai Munavvaraga borib, muborak qabrlarini iyorat qilishi lozim. Bu ziyorat eng fazilatli mustahab ibodatlardandir. Ba’zi kitoblarda vojib ham deyilgan. Bu yerni ziyorat qilish mo‘min uchun sharaf va ulug‘ baxtdir. Bu yerda hojining qalbi Nabaviy nurlarga to‘lib toshadi. Muhammadiy barakot ning har tarafini qamrab oladi. Ruhi samolarga yuksalib, qalbn gunohlardan pok bo‘ladi va umrining qolgan nsmnda Payg‘ambarimiz shafoatlaridan fayz oladi. Rasuulloh sollallohu alayhi va sallam, shunday deganlar: Qabrimni ziyorat qilgan kishiga qiyomat kuni shafoatim ojnb bo‘ladi". Shuningdek, bu xususda Payg‘ambarimiz, sollallohu alayhi va sallam, yana shunday marhamat qilganlar: "Vafotimdan so‘ng meni ziyorat qilgan kishi, hayotlik davrimda ziyorat qilgan kishi kabidir"- Boshqa bir hadisda esa: "Kim Baytullohni haj qilib, meni ziyorat qilmasa, menga jafo qilgan bo‘ladi". deganlari rivoyat qilinadi. Payg‘ambarnmizni ziyorat qilish maqsadida yo‘lga chiqqan hoji ko‘p salavot aytmogi lozim. Madina devorlarini o‘rgach. "Allohumma haza haromu nabiyyika, vaj’alhu viloyatan liy minannar va amonan minal-azobi va suil hison", deb duo qiladi. (Ma’nosi: Parvardigorim! Mana shu sening Rasuling hazrat Muhammadning, solallohu alayhi vasallam, harami, abadiy istirohatgohi, bu yerni men uchun do‘zax otashidan himoya vositasi qilgin, azob va og‘ir hisob berish ozod bo‘lishimga bir sabab qilgin). So‘ngra yuvinib,- xushbo‘ylik sepadi va eng go‘zal, yangi iboslarnni kiyadi. Chunki bu hurmat va ehtiromga eng loyiq kshddir. So‘ng tavoze’, viqor bilan Madinaga kiradi va shzai muborakni ziyorat qiladi. Payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam, minbarlari bilan qabrlari orasida ikki rakat namoz o‘qiydi. Chunki u zot, sollallohu alayhi vasallam, "Qabrim va minbarim orasi jannat bog‘laridan bog‘, minbarim esa hovuzimning ustidadir", deganlar. So‘ngra bunday sharafga muvaffaq qilgani uchun Alloh taologa shukr sajdasi: qiladi va xohlagan duosini o‘qiydi. Bundan so‘ng o‘rnidan turib, Payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam, qabrlariga yuzlanadi va qabrning bosh tarafida qiblaga qarab, namozga turgandek, qad rostlaydi va: "Ey Rasululloh, sizga Allohning salomi, marhamati va barakoti bo‘lsin! Assalomu alayka, yo Rasululloh! Assalomu alayka, yo xayri xalqulloh! Allohdan boshqa iloh yo‘qligiga iqrorman va Allohning sherigi yo‘qdir. Siz Uning bandasi, rasuli va amini ekanligingizga iqrorman. Guvohlik beramanki, siz risolat (Payg‘ambarlik vazifalari)ni batamom yetkazdingiz va omonatni egalarigatopshirdingiz. Ummatingizga nasihat qilib, ularga to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatdingiz, kufr va jaholatni yo‘q qildingiz. Biz tufayli Alloh Sizga boshqa ummatlari tufayli payg‘ambarlarga bergan mukofotlardan ham ziyoda ajr mukofoglar bersin", deydi. So‘ngra Allohdan ehtiyojlarini so‘raydi. Chunki bu yer duolar ijobat bo‘ladigan, yaxshi talablar ravo ko‘riladigan xayrli maqomdir. Hajni ado etib, Payg‘ambarimizpi, sollallohu alayhi va sallam, ziyorat qilgan kishi qalbi pok, yangi tug‘iltandek barcha gunohlardan forig‘ bo‘lgan holda vataniga qaytadi. Alloh taolo bizlarni ham Baytullohni haj qilishga va Rasulullohning, sollallohu alayhi va sallam, ravza va qabrlarini ziyorat qilishga muvaffaq aylasin. Shubhasiz, Alloh mo‘minlarning duolarini ijobat qilguvchi Zotdir. Omin.

Takrorlash uchun savollar 1. Hajni ta’riflang, hukmlarini, hikmatini va farz bo‘lish dalilini aytib bering. 2. Hajning farz bo‘lish sababini, bajarilishi va sahih bo‘lishining shartlarini bayon qiling. 3. Hajning arkonlarini, vojib va sunnatlarining eng muhimlarini sanab, vaqtini aytib bering. 4. Ihromni ta’riflab, nima uchun ihromga kirish lozimligini bayon qiling. Ihromga kirish joylarini ayting. 5. Ihromga kirgach, haj ado etilgunicha qilish lozim bo‘lgan amallarini tartibi bilan aytib bering. 6. Umrani ta’riflang, hukmlarini ayting? Qachon va qaerda umra uchun ihromga kiriladi? Umraning ruknlari, xartlari va vojiblari nimalar? 7. Umraning bajarilish tartibi va hajdan farqli tomonlarini ayting. 8. Qiron hajini ta’riflab, hukmini, shartlarini ado etish tartibini tushuntiring. 9. Tamattu’ hajini ta’riflab, hukmini, shartlarini a bajarish tartibini tushuntiring. Makkaliklar nima chun Qiron va Tamattu’ haj qila olmaydilar? 10. Ihromga kirgan kishining hajga zarar beruvchi harakatlari necha qismga bo‘linadi? Har bir qism haqida ma’umot bering. 11 Haj qurbonligini (hadya) ta’riflang. Hady qachon qaerda so‘yiladi? 12. Payg‘ambarimizni, sollallohu alayhi va sallam, iyorat qilish xususida ma’lumot bering.

QURBONLIK VA NAZR

Ma’lumki, Ibrohim, alayhissalom, o‘zlaridan so‘ng dashganlarni to‘g‘ri yo‘lga chaqirish vazifasini bo‘yniga oladigan o‘g‘il farzand ato qilishini Allohdan yolvorib so‘rardilar. Shu bois o‘g‘il ko‘rsalar, o‘zi sevgan, eng qimmatli narsani Alloh yo‘lida qurbon keltirishni nazr qilgan edilar. Intizor kutilgan yillar so‘ngida Ismoil, alayhissalom, dunyoga keldilar va oradan ko‘p o‘tmay, otalarining Allohdan keyin eng sevikli va qiymatli kishisiga aylandi. Bu xursandchilik kunlarida Ibrohim, alayhissalom, va’dalarining ustidan chiqish uchun juda ko‘p qo‘y va uyalarni qurbon qilsalar ham, tushlarida har safar ushbu shdoni eshitib uyg‘onardilar: — Ey Ibrohim, so‘zingning ustidan chiqmayapsan, eng suyukli narsangni qurbon qilishing kerak edi. Shunda u zot farzandlari Ismoilni, alayhissalom, qurbon qilishi kerakligini fahmladilar. Hazrat Ismoil alayhissalom, ham masalaning mohiyatini yaxshi angladilar, rozi bo‘ldilar. Ibrohim, alayhissalom, o‘g‘lini olib, ham qayg‘uli, ham Allohning amriga taslimiyat bilan o‘g‘illarini qurbonlik qilish uchun Minoga bordilar. Hazrat Ismoil, alayhissalom, ham dadasiga, ham Robbiga itoatkor edi. Hech qanday to‘sqinlik qilmay, osuda ko‘ngil bilan, otalarining jasoratini oshiruvchi so‘zlar aytib, yo‘lga chiqdilar. Hazrat Ibrohim, alayhissalom, endigina pichoqni o‘g‘lining bo‘g‘ziga tiragan chog‘ida, farishtalar sultoni Jabroil, alayhissalom, bir qo‘chqorni ko‘tarib yerga tushdilar. Allohning buyrug‘i bajarildi. Amrdan murod Ismoilni, alayhissalom, bo‘g‘izlash emas, balki Allohga itoatkor banda ekanini sinash-ko‘rsatish edi. Ibrohimning, alayhissalom, bu qahramonligini doimo yodda tutish va nafs ziqnaligini qalbdan o‘chirib, Alloh uchun eng qimmatli dunyo molidan voz kecha olishlari uchun mo‘minlarga, qurbonlik qilish buyurilgan. Qurbonlik qilgan mo’minning oilasiga bir ziyofat kabi Allohning lutfi ehsoni yog‘iladi. Qurbonlik ibodatning bolalarni juda kichik yoshdan dinsevar ruhda tarbiya qilish, faqir xonadonlarga go‘sht ulashib, ularni xursand qilish, musulmonlar orasida o‘zaro yordam ruhi kuchayishi kabi ijtimoiy foydalari ham bor.

Qurbonlikka oid hukmlar

Qurbonlik qilish Imomi A’zam va Imem Muhammadga ko‘ra, vojib, Imom Abu Yusufga ko‘ra, sunnatdir. Muqim, hojati asliyadan ortiqcha mollarining qiymati zakot nisobiga yetgan kishi o‘z hisobidan qurbonlik so‘yadi. Xotini, bola-chaqasi uchun qurbonlik qilishga majbur emas. Ularning mulklari bo‘lsa, o‘zlari alohida qurbonlik qiladilar. Biroq boy ota balog‘atga yetmagan farzandlari nomidan qurbonlik qilishi kerak degan olimlar ham bor. Qurbonlik uchun qo‘y, sigir, tuya kabi hayvonlar so‘yilishi mumkin. Yetti kishi birgalikda katta bosh hayvon so‘yishlari ham mumkin. Ularning bari musulmon va boy, qurbonlik qilish niyatida bir joyga to‘plangan bo‘lishlari kerak. Ulardan biri kofir yoki uyiga go‘sht olib borish uchun sheriklik qilgan bo‘lsa, bu yetti kishining qurbonligi joiz emas. Bu yetti kishi teng sherik bo‘lishlari shart. Oralaridan hatto bir kishining hissasi yettidan bir Bundan kam bo‘lsa, qurbonlik joiz emas. Ikki yoki uch kishi yeriklikda qurbonlik qilishlari ham mumkin. Qurbon hayitining birinchi kuni hayit namozidan so‘ng shitning uchinchi kuni shomgacha qurbonlik qilish mumkin. Kishiga qurbonlik qilish vojib yo vojib emasligi ging ayni o‘sha paytdagi ahvoliga ko‘ra ma’lum bo‘ladi. Masalan, hayitning uchinchi kuni quyosh botay deganida boy bo’lib, qurbonlik qilishga qodir kishi darrov qurbonlik qilishi lozim. Xuddi shu paytda mol-mulkidan ajralib zlgan kishi, hayitning ilk kunlarida bu ishga qodir qilgan bo‘lsa ham, unga jonliq so‘yish vojib emas. Belgilangan muddatda qurbonlik qilolmasdan, vaqtini o‘tkazib borgan kishi qurbonlik hayvoni yo uning qiymatini kambag‘al kimsaga sadaqa qilib, qarzidan qutuladi. Olti oylik qo‘zi, besh yashar tuya, ikki yillik mol (sigir), tug‘ilishda shoxsiz bo‘lgan katta-kichik hayvonlarni qurbonlik qilish mumkin. Bir yoki ikki ko‘zi ko‘r, tik turolmaydigan darajada kuchsiz, so‘yiladigan joygacha yurib yurolmaydigan darajada nimjon hayvonlar qurbonlik qilinmaydi. Chunki Alloh taolo oyati karimada: "Molingizning sizlarga eng qimmatlisidan Alloh uchun fido qilmaguningizcha, ehson qilguvchilardan bo‘la olmaysiz" (mazmuni) deb amr etgan. Qurbonlik go‘shtining bir qismini o‘zi oilasi bilan :a, uchdan bir qismidan kam bo‘lmaganini kambag‘allarga, bir qismi esa boy qo‘shnilarga ham tarqatiladi. Oilada shchilik bo‘lsa, qo‘shnilarga tarqatmay, go‘shtini to‘liq 1 oy ichida ishlatishi ham mumkin. Qurbonlik so‘yuvchi hayvon terisini vaqf muassasalariga berishi mumkin yoki o‘z ehtiyoji uchun ishlatishi mumkin. Jonliqni egasi so‘yishi juda fazilatlidir, buni eplay olmasa, o‘riiga vakil qo‘yadi. Faqat musulmon bo‘lmagan kishiga so‘ydirmaydi. Qurbonlikni "Bismillahi Allohhu akbar (Ulug‘ Alloh nomi bilan)" deb Allohning ismini zikr qilib so‘yadi. "Shu maqsadim amalga oshsa, shu xil hayvonni qurbonlik qilaman", deb va’da qilish nazr deyiladi. Berilgan va’dani bajarish vojibdir. Nazr yo shu ishim hal bo’lsa, falon payt shu xil jonliq so‘yaman" kabi ma’lum bir payti aniq yoki "shu ishim amalga oshsa, shunaqa jonliq so‘yaman" kabi payti noaniq bo‘lishi mumkin. Vaqti ma’lum nazrning vaqti kelsa, bajarilishi kerak. Vaqgi noma’lum bo‘lgan nazrlar sabab bo‘lgan ishlar amalga oshganida qilinishi kerak. Nazr qilinadigan hayvon qurbonlikka joiz bo‘lgan hayvonlardan bo‘lishi lozim. Bunga ko‘ra, nogiron hayvon va tovuq, xo‘roz kabi qurbonlik qilinmaydigan hayvonlar nazr qilinmaydi. Nazr qilingan go‘shtdan nazr qiluvchi ham, oila a’zolari ham yemasligi kerak. Zakot berish joiz bo‘lmagan kishilarga (yaqin qarindoshlar: ota-ona, farzand) berish mumkin. Go‘shtidan albatta kambag‘allarga tarqatish kerak.

"Nurul izoh"dan

Asosiy mavzular

• Qur’oni karim
• Hadisi sharif
• Aqida ilmlari
• Muborak Oy tuhfasi
• Namoz taqvimi (1445-hijriy | 2023/2024)

Sayt rivojiga hissa

Uzcard: 8600 5504 8563 9786

Ko‘p o‘qilgan

• Namoz o‘qish tartibi (rasmlari bilan)
• Peshin, asr, shom, xufton namozlari
• Qur'oni karim ma'nolari va qiroati
• Salovotlar. Istig'for duolari
• Najotkor duolar
• 6 diniy kalima
• Tahorat olish tartibi (rasmlari bilan)
• Namozdan keyingi zikrlar
• G‘usl, tayammum
• Namozdan so‘ng o‘qiladigan boshqa duolar
• Islomning o‘zagi bo‘lgan hadislar
• Payg’ambar alayhis-salomning vafot etishlari
• Hayit va jum'a namozlari
• Xotinning eriga itoatsizlik qilishi
• Namoz haqida oyat va hadislar

So'nggi maqolalar

• Mujohid ibn Jabr
• Abu Usayd Molik ibn Robia
• Xotib ibn Abu Balto
• Abon ibn Said
• Budayl ibn Varqo
• Abu Sa’laba Xushaniy
• Abu Umoma Bohiliy
• Abu Mahzura Jumahiy
• Abu Abs ibn Jabr Ansoriy
• Rofeʼ ibn Xudayj
• Zaydul Xoyr
• Ummu Kulsum binti Uqba
• Qays Ibn Sa’d
• Navfal ibn Horis
• Solim ibn Ubayd
• Ka’b ibn Zuhayr
• Mehron ibn Mofina
• Hanzala ibn Abu Omir
• Abdulloh ibn Muborak
• Qutayba ibn Muslim
• Mo‘minlar onalari

Ma'lumotnoma

• USD 12345.12
• EUR 13501.86
• Google play
• Toshkent da +10°C
• Toshkent vil
• Internet-nashr
• Tahririyat haqida
• Aloqa ma'lumotlari
• Foydalanish shartlari
• Maxfiylik siyosati
• Yangiliklar arxivi
• Instagram | Rasmiy
• Instagram | Lifestyle
• Instagram | Sport
• Facebook | Rasmiy
• OK | Rasmiy
• YouTube | Daryo
• YouTube | Daryo Rus tilida
• YouTube | Daryo Global

O‘zbekistonda Haj va Umra safariga qachon ruxsat berilishi mumkinligi ma’lum qilindi

Oliy Majlis Senati va “Yuksalish” umummilliy harakati hamkorligida tashkil etilgan jamoatchilik eshituvlari davomida Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisining birinchi o‘rinbosari Muzaffar Komilov Haj va Umra safarlari masalasiga to‘xtalib o‘tdi, deb xabar bermoqda “Gazeta.uz”.

Muzaffar Komilovning aytishicha, bu Saudiya Arabistonidagi vaziyatga bog‘liq.

“Saudiya Arabistonida kundan kunga kasallanish holatlari ko‘paymoqda. Kechagi ma’lumotni olib qarasak, bir kunda aniqlangan holat 600 nafardan oshdi. Aksari Makka va Ar-Riyoz hududiga to‘g‘ri kelyapti. O‘tgan kuni esa Madina shahrida ko‘proq edi. Shu sabab Saudiya Arabistoni to‘liq yopilgan. Umra dasturlari hammasi to‘xtatilgan”, — degan qo‘mita vakili.

Uning qo‘shimcha qilishicha, safarlarni amalga oshirish masalalari yuzasidan hozirda yozishmalar olib borilmoqda.

“Jidda shahridagi konsullikda Haj va Umra ishlari bo‘yicha alohida attashe faoliyat ko‘rsatadi. Kecha ham biz ma’lumot oldik. Saudiya Arabistoni Ichki ishlar vazirligi bayonotidan kelib chiqsak, ehtimol, agar vaziyat biroz barqarorlashsa, 17-maydan ular ochishi mumkin. Lekin hali ular Sog‘liqni saqlash vazirligining xulosasiga tayangan holda ish ko‘radi”, — degan Muzaffar Komilov.

Bundan tashqari, ziyorat turizmini rivojlantirish, xorij davlatlari bilan ayni shu masalada hamkorlik qilish borasida amalga oshirilayotgan ishlar haqida ham axborot berilgan.

“Oldimizda muborak Ramazon oyi turibdi. Turkiyaning TRT telekanali orqali har kuni 15 daqiqadan 20 daqiqagacha bo‘lgan to‘g‘ridan to‘g‘ri efirda O‘zbekistonning ziyoratgohlarining tarixi, bugungi kundagi ahamiyati, islom olamidagi o‘rni haqida ma’lumotlar beriladi. Efir iftor yoki saharlik mahaliga mo‘ljallanyapti, buni hali kelishyapmiz”, — degan qo‘mita raisining birinchi o‘rinbosari.

Uning aytishicha, Turkiya va boshqa davlatlarining sayyohlari ko‘proq Buxoro viloyatidagi “Yetti pir” majmuasiga qiziqish bildirmoqda.

Eslatib o‘tamiz, mart oyida ijtimoiy tarmoqlarda 2021-yilgi Haj mavsumiga ruxsat berilgani, buning uchun ziyoratchilar emlangan bo‘lishi kerakligi to‘g‘risida xabarlar tarqaldi. Ushbu masalada Din ishlari bo‘yicha qo‘mita murojaat bilan chiqib, Haj va Umra tadbirlarini tashkil etish bo‘yicha Saudiya Arabistoni hukumati tomonidan hozirga qadar hech qanday rasmiy qaror e’lon qilinmaganini ma’lum qilgandi .

Avvalroq Saudiya Arabistoni Haj vazirligi 5-aprel kuni Ramazon oyida COVID-19’ga qarshi emlangan ziyoratchilar uchun muqaddas joylarni ziyorat qilishga ruxsat berishini ma’lum qilgani haqida xabar berilgan edi .

Mavzuga doir:   Saudiya Arabistoni Ramazon oyi munosabati bilan O‘zbekistonga 50 tonna xurmo sovg‘a qildi

Mavzuga doir

Baaning phanes group kompaniyasi navoiy viloyatida quyosh fotoelektr stansiyasini quradi, “o‘zgidromet” 8-aprel kuni qanday ob-havo kuzatilishini ma’lum qildi, “mahalliy ishlab chiqaruvchilarga biroz qiyin bo‘ladi” — sardor qoriyev yeoiiga qo‘shilishning o‘zbekiston farmtarmog‘iga plyus va minuslari haqida, “shaharning darvozasi joyida turibdimi o‘zi” — komil allamjonov o‘zbekistonga kelgan “kurdistonlik tabib” atrofida bo‘layotgan voqealarga munosabat bildirdi, namanganda yo‘ldan o‘tayotgan maktab o‘quvchilarini bosib ketishiga bir baxya qolgan lacetti haydovchisi jarimaga tortildi, o‘zbekistonda o‘tgan bir sutka ichida yana 192 kishida koronavirus tasdiqlandi, bir kishi covid-19 asoratlari oqibatida vafot etdi.

Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi

Beepul va uzcard butun mamlakat bo‘ylab terminallar orqali tezkor to‘lovlarni yo‘lga qo‘ymoqda , “kapitalbank”dan biznes uchun 17% gacha depozitlar, universalbank “invest 8” omonat turini moliyaviy o‘sishni istaganlar uchun taklif qiladi, caex mebel & decor ko‘rgazmasi sold out’ga yaqinlashmoqda, xalqaro ko‘rgazmada ishtirok etishning oxirgi imkoniyatini qo‘ldan boy bermang , “o‘zbekiston 24” telekanalida akfa group kompaniyasining eksport salohiyati haqida maxsus lavha efirga uzatildi , anorbank savdo ofislari tarmog‘i o‘zbekiston bo‘ylab faoliyat ko‘rsatmoqda, uzbekistan airways toshkent va maxachkalani muntazam aviaqatnovlar bilan bog‘laydi, jizzax viloyati qurilish materiallari bo‘yicha xalqaro forumga mezbonlik qiladi, “onix” turar joy majmuasi to‘liq taʼmirlangan shinam kottejlarni oldindan bron qilish boshlanishini eʼlon qiladi, asaka motors international kompaniyasi o‘zbekistonda opel brendi taqdimotini o‘tkazdi, imzo kompaniyasi germaniyaning rom va eshik tizimlari — rehau sotuvi boshlanganini eʼlon qiladi, mijoz-tadbirkor-investor: caex bizning uylar ko‘rgazmasi barchasini bir maydonda jamladi, anorbank x emaktab maxsus loyihasining ikkinchi bosqichi g‘oliblari e’lon qilindi , okmk: yangi metallurgiya majmuasi barpo etilmoqda, nrg u-tower turar joy majmuasidan toshkentning betakror manzarasi: istiqomat qiluvchilarning birinchilariga o‘z xonadonlari kalitlari topshirildi , matnda xato topdingizmi.

Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.

• O‘zbekiston
• Iqtisodiyot
• Fan-texnika
• Nuqtayi nazar
• Toshkent sh.
• Qoraqalpog‘iston
• Surxondaryo
• Qashqadaryo
• Toshkent vil.

Bekor qilingan cheklovlar va oshirilgan kvotalar: Haj-2023 mavsumi qanday bo‘ladi?

Saudiya arabistoni 2023 yilda haj ziyoratini yengillashtirib, pandemiya vaqtidagi ko‘plab cheklovlarni bekor qildi. o‘zbekistonliklar uchun ajratilgan 24 mingta kvota doirasida ziyoratni musulmonlar idorasi va din ishlari bo‘yicha qo‘mita amalga oshirishi ko‘zda tutilgan..

9-12 yanvar kunlari Saudiya Arabistonining Jidda shahrida Haj va umra xizmatlariga bag‘ishlangan konferensiya-ko‘rgazma bo‘lib o‘tdi. Ushbu yirik tadbirda Saudiya qirolligi Haj-2023 mavsumiga doir ko‘plab yangiliklarni e’lon qildi. Ularning eng muhimlarini e’tiboringizga havola qilamiz.

2023 yilda haj mavsumi taxminan 26 iyundan boshlanishi kutilmoqda. Mazkur sana oy ko‘rinishiga qarab o‘zgarishi ham mumkin.

Eng muhim yengillik – Saudiya Arabistoni Haj vazirligi 2023 yilgi mavsumdan koronavirus tufayli kiritilgan barcha cheklovlarni bekor qildi : endi 65 yoshdan kattalar ham, 18 yoshdan kichiklar ham ziyoratga borishi mumkin. Koronavirusga qarshi emlaganlik sertifikati ham talab qilinmaydi.

Son bo‘yicha cheklovlar ham bekor qilindi. Pandemiya davrida 1 milliongacha hojilarni qabul qilgan qirollik, bu yil 2 milliondan ortiq hojilarni qabul qilishga tayyor.

Hajga doir yana bir yangilik : 2023 yildan Haj bo‘yicha barcha delegatsiyalar podshohlikda rasmiy ishlayotgan har qanday shirkat bilan bitim tuzishi mumkin bo‘ladi. Avvallari har bir delegatsiya faqatgina muayyan shirkatlar bilangina ishlay olardi. Bu – shirkatlar o‘rtasidagi raqobatni kuchaytirib, narxlarga ijobiy ta’sir qilishi kutilmoqda.

Umra masalasida

Umra vizalarining muddati 30 kundan 90 kunga uzaytirildi. Endi umra vizalari bilan xorijliklar Saudiyaning Makka, Madina va Jiddadan tashqari - boshqa hududlariga ham borishi mumkin.

Ikkala turdagi vizaga qo‘shimcha majburiy sug‘urta narxlari 23,5 dollargacha kamaytirildi. Tushunib olish kerak, bu yerda viza narxlari emas, aynan majburiy sug‘urta to‘lovlarining narxi tushirildi.

Umuman olganda qirollik, ziyorat turizmi salohiyatida to‘laroq foydalanish uchun ziyoratchilar va sayyohlarga barcha yengillik va qulayliklarni yaratishga harakat qilmoqda. Bu ishlar mamlakatni raqamlashtirishni ko‘zda tutadigan Saudi Vision-2030 dasturi doirasida amalga oshirilmoqda.

Ziyoratchilar uchun maxsus raqamli platforma – Nusuk orqali vizani olish muddati 24 soatdan kamroqni tashkil qiladi. Lekin o‘zbekistonliklar hozircha bu platforma orqali faqat vizaning o‘zini ololmaydi. Balki vizaga qo‘shib Saudiya mahalliy kompaniyalaridan tur paket sotib olishi kerak bo‘ladi.

O‘zbekistonliklar uchun Haj qanday bo‘ladi?

Hozircha bizga ma’lumi faqatgina kvotalar soni. 2022 yil sentabr oyida Toshkentga kelgan Saudiya Arabistoni Haj va umra ishlari vaziri Tavfiq bin Favzon prezident Shavkat Mirziyoyev bilan uchrashgan edi . Uchrashuvda o‘zbekistonliklar uchun 2023 yilda haj kvotalari soni 24 mingta ajratilishi haqida kelishuvga erishilgan.

Kuni kecha Jiddada bo‘lib o‘tgan yirik tadbirda prezident maslahatchisi Muzaffar Komilov, Musulmonlar idorasi raisi, muftiy Nuriddin Xoliqnazarov va Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi Sodiqjon Toshboyevlardan iborat O‘zbekiston delegatsiyasi ham qatnashdi .

Rasmiylar haj mavsumini yuqori darajada tashkil etish masalalarini muhokama qilgan hamda Saudiya Arabistonidagi mehmonxonalar va ziyoratchilarga xizmat ko‘rsatish nuqtalarini borib ko‘rgan.

Hali haj ziyorati narxlari, qaysi shirkat bilan bitim tuzilganiga doir ma’lumotlar ochiqlanmadi. Bizningcha, hozircha takliflarni ko‘rib chiqish davom etmoqda.

Turfirmalar borasida. Musulmonlar idorasi matbuot xizmatining Kun.uz so‘roviga ko‘ra ma’lum qilishicha , 2023 yildagi Haj safarlari ham Vazirlar Mahkamasining 364-sonli qarori asosida, O‘zbekiston musulmonlari idorasi va Din ishlari bo‘yicha qo‘mita tomonidan tashkil qilinadi.

Bundan hozircha haj ziyoratini tashkil qilishni tur firmalarga berilishi borasida hech qanday gap-so‘zlar yo‘q ekanligini anglash mumkin.

Haj ziyoratini amalga oshirish huquqi xususiy turfirmalarga berilishi mumkinmi?

Bir oy ichida 24 ming kishilik guruhni Hajga olib borish va ziyorat davomida ular bilan birga bo‘lish juda katta resurslarni talab qiladi. Shu sababli bu xizmatlarning to‘liq yoki bir qismini ishonchli turfirmalarga tender asosida berish kerak bo‘ladi. Masalan, qo‘shni Qozog‘iston muftiyati haj uchun 4 ming kishilik kvotalarni olishi bilanoq, turfirmalar uchun tender e’lon qilgan . Boshqa rivojlangan davlatlarda allaqachon ushbu xizmat nodavlat tashkilotlar tomonidan ko‘rsatiladi.

O‘zbekistonda ham haj ziyoratini amalga oshirish huquqini turfirmalarga berish orqali raqobat muhiti paydo bo‘ladi va bu narxlarga ijobiy ta’sir qiladi. Shuningdek, takliflarning ko‘payishi haj ziyorati uchun minglagan navbatlarning kamayishiga olib keladi.

Yuqorida qayd etganimizdek, haj mavsumi boshlanishiga yana 4 oydan ko‘proq vaqt bor. Bu yo‘nalishda yana yangiliklar bo‘lishi ehtimoli ham yuqori.

Farrux Absattarov

• #Haj ziyorati

• O‘zbekiston
• Iqtisodiyot
• Hayot uchun

O‘zbekistonda Haj va Umra safariga qachon ruxsat berilishi mumkinligi ma’lum qilindi

7 things you NEED to do in Moscow this winter

1. Get your skates on

People at the opening of the Street Rink outdoor skating rink in Gorky Park, Moscow.

Young or old, sporty or couch potato, it doesn’t matter – ice skating is THE quintessential winter activity in which pretty much everyone Muscovite partakes. For that reason, Russians tend to be quite good at skating, but don’t let that put you off if you’re a beginner. Public ice skating is more about embracing the crisp winter mornings here than hardcore sporting endeavor, so expect high spirits and friendly atmospheres.

What’s more, there are a staggering 45 year-round skating rinks to choose from in Moscow. Gorky Park’s rink is a must-see that allows for pleasant strolling, coffee drinking, and art viewing afterwards. The VDNH rink is also worth checking out for the park that surrounds it, offering majestic light shows, fountains, and Soviet relics. For a more open-plan skating arena, head to Sokolniki Park, where you’ll find a whopping 5,400 square meter rink.

2. Sweat out the winter blues

Sandunovsky baths

We challenge you to find a more relaxing atmosphere than a Russian banya . You simply won’t – this tradition will warm up your body and your soul. Sure, being practically boiled in a firewood sauna and then hit with a birch tree while half-drunk might not be everyone’s idea of fun, but trust us, they’re missing out on this unique detox.

Check out the Sanduny bathhouse for the most jaw-dropping Russian relaxation experience imaginable, characterized by palatial columns and mosaics, as well as stylish cold water pools for you to dive into after your beat-down. Happy steaming!

3. Light up your life

Teatralnaya Square

Moscow city center’s mesmerizing light display is not only the pride of the city, but of half of Russia too, who travel to the capital specifically for the luminous spectacle. In the lead up to New Year, the areas around Red Square, Teatralnaya Square, Nikolskaya Street, Pushkin Square, and Tverskoy Boulevard become a neon ocean.

The lights are a significant annual investment for the Moscow council, not least because they tend to replace the lights with new ones year on year, but it’s usually deemed worth it by admiring onlookers and tourists. If this display doesn’t get you in the festive spirit, nothing will.

4. Shout your lungs out at an ice hockey match

If there’s one sport Russians are particularly passionate about, it’s ice hockey. Go and experience the fierce athleticism, frequent on-rink fights, and rowdy crowds for yourself, and you’ll see what all the fuss is about. In contrast to Russian football matches, where there’s often little more than atmospheric novelty to be had, the country can take pride in having world-class hockey players, whose quality will be immediately obvious.

The best place for a match is the slick 12,100-seater VTB Ice Palace, home to CSKA’s ice hockey outfit.

5. Step back in time

Woman pulls a sled with a child on frozen pond in Moscow, Russia

Fancy a glimpse of the Orthodox Christmas atmosphere as it was in the Russian Empire? Look no further than Novodevichy Convent , a picturesque, snow-covered religious haven with a history stretching back five centuries. Initially used as a fortress for noblewomen, this stunning riverside ensemble is now a functioning monastery and peaceful cloister that boasts four stunning cathedrals, Kremlin-like walls, and a spectacular icon collection. Holy, placid, and serene, the convent is a uniquely antiquate enclave that’s night and day from the bustling modernity that surrounds it.

6. Wallow in the snow

A view of a rebuilt 18th century palace in Moscow's Tsaritsyno Park.

Sometimes, you don’t need anything particularly ambulative to feel at home in a city. In fact, nothing embodies Moscow’s winter wonderland better than a mere stroll in one of its stately parks, sure to be piled high with endless snow dunes throughout the winter.

For a pleasant outing beloved by Muscovites and tourists alike, check out the grandiose Tsaritsyno Park , where nature peacefully co-exists alongside tsarist palatial pomp. The more sizeable Kolomenskoye Park is also worth checking out for a longer excursion that packs in medieval wooden architecture, never-ending rows of trees, and a postcard-ready river view.

However, if you want to really get off the beaten track and experience the winter pristine snow, head further outside the city limits to one of Moscow’s forests – Izmailovsky Park, Timiryazevsky Park, or Elk Island National Park, for example (all accessible by metro).

7. Get festive at the city’s many Christmas markets

Sip on a mulled wine, soak up the bright lights, haggle over a matryoshka  doll with Putin’s face on it. Moscow’s Christmas markets are an absolutely essential tourist experience, with the most popular fair set up right on the Kremlin’s doorsteps on Red Square. Indeed, those quaint stalls in the heart of the city take some beating against the backdrop of St. Basil’s Cathedral and the illuminated GUM shopping center. There are some other cool festive spots throughout the city, though – Gorky Park, for one, will be decked out in lights and international food stalls, while the Izmailovo Kremlin offers an unmissable experience in the world of kitsch souvenir shopping from vodka to pottery, to (sort of) authentic samovars.

If using any of Russia Beyond's content, partly or in full, always provide an active hyperlink to the original material.

to our newsletter!

Get the week's best stories straight to your inbox

• 12 places in Moscow you gotta visit (according to expats)
• 10 surprising facts about Moscow
• Souvenirs, a fake Kremlin, craft food: Your ultimate guide to Izmailovo Market
• 10 places in St. Petersburg that expats say you should visit
• 8 Russian winter wonderlands you need to visit before the Xmas lights go out

This website uses cookies. Click here to find out more.

2018 Primetime Emmy & James Beard Award Winner

R&K Insider

Join our newsletter to get exclusives on where our correspondents travel, what they eat, where they stay. Free to sign up.

A History of Moscow in 13 Dishes

Featured city guides.

VENUE AND OPENING HOURS

MosHome 2024 will be held on May 13-16 at Crocus Expo IEC, Pavilion 3, Hall 15.

Moshome 2024 will be opened:.

13 May 10:00—18:00 14 May 10:00—18:00 15 May 10:00—18:00 16 May 10:00—16:00

Address: Crocus Expo IEC, 65-66 km Moscow City Ring (MKAD), Moscow, Russia, 143 401.

How to get to Crocus Expo:

Travel by public transport: metro station “Myakinino” (Arbatsko-Pokrovskaya line), exits to the Exhibition Centre pavilion 3.

Travel by car: crossing of MKAD (66 km, outer side) and Volokolamskoye Shosse.

Support and sponsors

Yangiliklar va jamiyat ,  Iqtisod

Moscow: aholi kattaligi, zichligi, tarqatish.

Aholi tobora o'sib Boshqirdiston, Moscow, muhim shahar mamlakatimizda, balki butun mintaqada nafaqat muhim ahamiyat kasb etadi. Rossiya xaritada Bu yirik iqtisodiy va sanoat markazi nisbatan yaqinda paydo bo'ldi, lekin u, boshqalar orasida katta aka-uka o'zining munosib o'rnini oladi. Biz shahar uni yashaydi kim, o'sgan haqida sizga aytaman.

Geografik joylashuv

Moscow City 200 km viloyati poytaxti, Boshqirdiston shimoliy-g'arbda joylashgan - Ufa. Moskvadan u bir oz ortiq 1 ming km bilan ajratilgan bo'ladi.

shaharning nomi daryo Kama yaqin oqib bergan. Moscow hajmi oz kamroq 150 kv hisoblanadi. km. aholi punktlari hududida kichik daryo Marinka ishlaydi. shahar shimoliy o'rmon-dasht tabiiy zonasida joylashgan, bu uning iqlimi tufaylidir.

shahar tarixi

Bugun Moscow egallaydi, deb hududi, qaytarib 18-asrda hal boshladi. Bundan tashqari, Piter va Pol qal'alar, shoh oilasiga mansub qishloq uy deb nomlanuvchi qishloqni Kasevo, joylashgan. Ularning asosiy kasb g'alla etishtirish edi. Pugachev isyon qishloq davrida deyarli butunlay vayron qilindi, lekin u qayta tiklandi edi, va 20-asrda yangi shahar uchun asos bo'ldi. mahalliy Moscow aholisi va endi Kasevo shahar joylarida biri nomi deyiladi.

SSSR xaritada yangi shahar paydo yaqin topilgan neft rivojlantirish boshida bilan bog'liq edi. 1955-yilda, geologlar, keyin asoschilari bu erga kelib, va. Va 1959 yilda u Kasevo Moscow nomlandi. 1962-yilda u shahar maqomini sazovor bo'ldi.

Iqlim va atrof-muhit

Moscow, biz inobatga bo'lgan aholi, o'rtacha kontinental iqlim zonasida joylashgan. Bu, issiq juda uzoq emas, yozda va qishda havo ancha sovuq edi. o'rtacha termometr atrofida 20 da saqlanadi Iyul, - issiq oy. Va eng sovuq - yanvar, termometr minus 14 daraja o'rtacha tomchi qachon. Qishki sovuq 20-30 daraja qadar ajoyib emas, yozda harorat 25-32 daraja bo'ladi. Yil davomida yog'ingarchilik haqida 570 mm bor tushadi.

shahar o'rmonlar bilan o'ralgan, va bu uning atrof-muhitga ijobiy ta'sir bor. U, shuningdek, juda yashil, juda yaxshi Moscow nafas. shahar bir necha yirik sanoat korxonalari mavjud bo'lsa-da, ular og'ir havoni ifloslantiradi. daryolarning havo va suv uchun eng katta zarar tobora tabiiy sohalarda shaxsiy transport vositalari va axlat foydalanish odamlarni o'zlari sabab.

Aholi dinamikasi

shahar aholisi sonini monitoring uning mavjudligi birinchi kuni boshlanadi. Bungacha, 1920 yilda, taxminan 1,5 ming aholisi qishloqqa Kasevo qayd etildi. 1959-yilda u aholisi keyin deyarli 3 ming. Man sanab Moscow, tashkil etildi.

Allaqachon 1967 tomonidan aholisi soni 10 barobar o'sdi, va 8-yildan keyin ikki baravar ko'paydi. 1988 yilga kelib, raqam neftekamtsev soni 100 mingga yetdi. 119 ming bor yashagan davr 1997 yilga qadar shahar, barqaror o'sib bormoqda. Odamlar.

21-asrning boshida, fuqarolar soni aralash tendentsiyalarni ko'rsatdi, va faqat 2008 yilda yana aholining barqaror o'sishi kuzatildi. 2016-yilda, Moscow deyarli 126 ming kishi yashagan.

aholining tarqatish

qancha kichik shaharlarda kabi, Moscow, siyqasi odamlar ma'muriy birliklar bo'linadi emas, ixcham yashash uchun. Lekin odamlar shartli uni uch qismdan ozod: baland binolar barpo markazi, va shuning uchun eng aholisi zich; kichik uylarda qurilgan xususiy sektor; va bog 'bo'lgan aholi yoz o'tkazish uchun tanlang.

shahar infratuzilmasi

hal aholisi soni, unga shahar hayotining so'nggi qulaylik va farovonlik bilan ta'sir emas. Moscow - bir oz shahar va jamoat transporti aholisi bir necha avtobus transport kompaniyalari bilan shug'ullanadi, u juda yaxshi emas rivojlangan.

Boshqa shaharlar bilan Moscow temir va hatto o'z aeroport ulanadi. shahrida yo'llar nisbatan yaxshi holatda, hukumat vaqti-vaqti bilan ularni rekonstruksiya qilish uchun o'rtaga bo'ladi. Moscow, ijtimoiy infratuzilmani puxta ishlab chiqilgan, o'quv tibbiy va madaniy muassasalari etarli bor.

Moscow dastlab tog'-kon sanoati xodimlari uchun bir shahar sifatida qurilgan, lekin bugungi kunda bu erda asosiy ish beruvchilar boshqa korxonalar bor. Mehnat markazi Moscow aholi qayd katta avtobus zavodi "NefAZ" asosan erkaklar uchun, Ammo, har doim ish o`rinlari bor. Bundan tashqari, mahalliy aholi katta zavod "Iskozh" ishlayotgan mato va tikuvchilik kiyim amalga oshiriladi. Bu yerda, aksincha, ayol tez-tez talab qilinadi. yosh bitiruvchilari har doim o'z sohasida ish topa olmaydi da Shuning uchun mahalliy aholi bandligini bilan muammolar, emas.

Milliy tarkibi

aholisi turli ba'zi xususiyatlari bilan, juda turli etnik tarkibi hisoblanadi boshqird Moscow shahar. Rossiya, 26% - - boshqirdlar Shunday qilib, aholi 31% 29% tatarlar, o'zlarini qo'ng'iroq. Umr neftekamtsev milliy doirasida o'tkazilgan va taxminan 70 yil.

Similar articles

Krasnoyarsk aholi. Krasnoyarsk aholi

Yangiliklar va jamiyat

Zarubino dengiz Port

Qachon uzatish soat va buni yo'qmi?

AQShda inflyatsiya: o'lchash, hozirgi vaziyat

Xitoyda iqtisodiy inqirozi

Sayyora Haddan ortiq aholi: javob

Trending Now

Boshlariga namunalari xususiyatlari. Qanday iboratki yozish uchun?

Tsiklik sport nima?

Sport va Fitnes

HDR bilan televizorlar. Televizorda HDR nima

Texnologiya

Tan qanday: bilim

Men ozishga istayman: Qanday qilib boshlash uchun? uyda An kompleks yondashuv

Hindiston xudolar

Intellektual rivojlanishi

Hajmi va Loyihalash Orenburg viloyatida shaharlar ro'yxatini

Vazifalari va axloq tuzilishi

Volgograd Tibbiyot universiteti: idoralar, ta'lim va geribildirim qiymati

Voyaga etganlarning suvga cho'mishi: nima uchun va qanday qilib

Ma'naviy rivojlanish

Aeroporti Pushchino: Skydiving

Buggy - bu bir hashamatli emas. Biz Oki dan aravalari qilish

Masofa bosib o'tgan avtomobillar